نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1066
ومعادن حکمة الله
«معادن» جمع معدن است به معنی رویشگاه و مقَر. «حکمت» عبارت است از خِردی که از هر نوع کاستی و اشتباه، خالی و رساننده به حقّ از طریق علم، آگاهی و شناخت موجودات باشد. بعضی
بین حکمت خداوند و حکمت انسانها تفاوت قائل شده، گفتهاند: «حکمت خداوند»
عبارت است از شناخت اشیا و ایجاد و خلقت آنها، در نهایت تدبیر و اعجاز و
«حکمت انسان» عبارت است از شناخت موجودات به گونهای که انسان بتواند به
وسیله آن، حقیقت را هر کجا و در هر لباسی هست، بشناسد و باطل را در هر
موقعیتی که وجود دارد، تشخیص دهد و این کار از خِردی سرچشمه میگیرد که از
هر نوع اشتباه و کاستی خالی باشد. البتّه برای حکمت، معانی فراوانی ذکر
شده است. مانند: «شناخت اسرارِ جهان هستی» و «معرفت و شناسایی خداوند».
میتوان همه آنها را یک جا جمع کرد و گفت: حکمت عبارت است از «مجموعهای از
معرفت، علم، اخلاق پاک و پسندیده، تقوا، نور هدایت، فهم و عقل». و این
همان صفاتی است که لقمان در قرآن به آن توصیف شده است: «وَ لَقَدْ آتَینَا
لُقْمَانَ الْحِکْمَةَ».[1] . و ما به لقمان حکمت دادیم. پس به لقمان صفتی
عنایت شده که موجودات را میشناسد. امّا اگر درباره خداوند صفتِ حکیم به
کار رود یعنی او تمام اشیا را میشناسد و همه را با حکمت و تدبیر و در
نهایت اعجاز آفریده است. «أَ لَیسَ اللَّهُ بِأَحْکَمِ الْحَاکِمِینَ».[2] .
آیا خداوند بهترین حکمکنندگان نیست؟! معنای دیگر حکمت، «استوار و محکم» است که اطلاق قرآن به «حکیم» از این جهت است. «تِلْکَ آیاتُ الْکِتَابِ الْحَکِیمِ».[3] . این آیات کتابِ استوار و حکمتآمیز است. یا
به معنی آن است که قرآن کریم، حکمتآموز میباشد. ائمّه اطهار علیهم
السلام معدنهای حکمت خداوند هستند. یعنی دارای فهم، عقل و خِردی والایند
که از تمام کاستیها و اشتباهات به دور است. چرا که آنان معصوم و از تمام
پلیدیها دور هستند و با نورِ هدایت، به حقیقت، علم و معرفت، احاطه کامل
دارند و حقّ را از باطل به طور کامل تشخیص میدهند و با تقوای الهی در آن
مسیر حرکت کرده، دارای اخلاقی حسنه میباشند و با چنین حکمتی، ممکن نیست
کسی بتواند امام معصوم علیه السلام را فریب دهد و باطل را نزد آنان حقّ
جلوه دهد و به همین خاطر است که آنان ریسمان محکم خداوند هستند.
پی نوشت ها: (1) سوره مبارکه لقمان، آیه 12. (2) سوره مبارکه تین، آیه 8. (3) سوره مبارکه یونس، آیه 1. منبع: پرچمداران هدایت، تدبری در زیارت جامعه کبیره؛ سید احمد سجادی؛ انتشارات اسوه؛ چاپ اول خرداد 1388.
نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1066