دقّت مى‌يابيم كه فاعل واقعى آن [اللّه‌] است و تقدير آن [يزيدك اللّه حسنا فى وجهه‌] مى‌باشد.

و امّا ترجمه بيت مذكور:

هرچه در نظر كردن به جمالش بيافزائى حسن و دقائق و لطائف زيبائى را در او بيشتر مى‌يابى.

مقاله شيخ عبد القاهر

شيخ عبد القاهر مى‌گويد: لازم نيست هرمجاز عقلى داراى حقيقتى باشد چه آنكه در بعضى از امثله مجاز حقيقتى موجود نيست همچون مثال [سرّتنى رؤيتك‌] و قول ابن معذّل [يزيدك وجهه حسنا الخ‌] و نيز مثال [اقدمنى بلدك حق لى على فلان‌] زيرا در مثال اوّل غير از سرور و در مثال دوّم غير از زياده و در مثال سوّم غير از قدوم امر ديگرى نيست كه صلاحيّت براى فاعل واقع شدن را داشته باشد و اسناد فعل بهركدام از اينها نيز مجاز است.

اعتراض فخر رازى‌

فخر رازى در مقام اعتراض بمقاله مزبور چنين مى‌گويد:

بديهى است هرفعلى داراى فاعلى است و مستحيلست فعلى بدون فاعل در خارج تحقق يابد حال در عبارت و كلامى اگر مسنداليه همان فاعل حقيقى بود مثال از مجاز بودن خارج و از امثله حقيقت محسوب مى‌شود و اگر چنين نباشد لازمست براى مسند مذكور فاعل و مسنداليهى تقدير كنيم.