[مقصود از معرفت‌]

تصوّر آنها است چه آنكه معرفت را به مفردات نسبت داد و گفت:

[ تعرف به احوال اللّفظ العربى‌] و مقتضاى اين نسبت آن است كه علم معانى عبارت باشد از ملكه يا قواعدى كه بواسطه آنها تصوّر احوال الفاظ همچون تعريف و تنكير و تأكيد و تقديم و تأخير حاصل شود با اينكه هيچكدام از اين امور در اين علم تصوّر نمى‌شوند.

جواب‌ مقصود از معرفت در عبارت مصنّف معرفت تصديقى است نه تصوّرى تا مستلزم اشكال مزبور باشد لذا معناى عبارت اينست:

معانى علمى است كه بواسطه آن حكم مى‌شود كه حالات لفظ از قبيل تأكيد، تأخير، تقديم و امثال اينها با مقتضاى حال مطابق هستند بنابراين علم بيان با اين قيد از تعريف خارج مى‌شود زيرا در اين علم بحث از اين سنخ حيثيّات الفاظ نيست.

قوله: مثل الاعلال و الادغام: همانطوريكه برخى از محقّقين گفته‌اند از عبارت چنين برمى‌آيد كه اعلال و ادغام از حالاتى بوده كه اصل اداء معنا بآن وابسته است در حاليكه امر چنين نيست چه آنكه بديهى است با فك ادغام و عدم اعلال معناى مراد نيز استفاده مى شود پس اولى و سزاوار اينست كه ايندو از عبارت حذف شوند.

قوله: و ما اشبه ذلك: مانند جمع و تصغير و امثال ايندو.

قوله: من حيث انّها يطابق بها اللّفظ الخ: ضميرهاى مؤنث در [انّها] و [بها] به احوال راجع مى‌باشند.

قوله: و بهذا يخرج عن التّعريف: مشاراليه [هذا]