[ارتفاع شان كلام فصيح‌]

شرح فارسى:

توضيح‌

گفته شد كه ارتفاع شأن و علوّ كلام فصيح در اتّصاف بحسن ذاتى منحصرا به اينست كه با اعتبار مناسب مطابق باشد و وجه حصرش اضافه مصدر مفرد است يعنى (ارتفاع) به (شأن) و در محلّش ثابت شده كه مصدر مضاف افاده عموم مى‌كند و عموم در اينجا مناسب بلكه ملازم با حصر است زيرا طبق آنچه ذكر شد معناى عبارت چنين است:

هرارتفاع و علوّى كه در كلام باشد بواسطه مطابقت با اعتبار مناسب است پس در نتيجه ممكن نيست كلام مرتفعى يافت شود بدون مطابقت با امر مزبور چه آنكه در غير اينصورت موجبه كليّه كاذب ميشود.

و پس از بيان اين امر كه ارتفاع كلام تنها به مطابقت با امر مناسب است و از طرفى ديگر مى‌دانيم كه ارتفاع و علوّ شأن هركلامى به بلاغت آنست و بلاغت نيز بمعناى مطابقت كلام فصيح است با مقتضاى حال در نتيجه از طريق قياس مساوات بايد بگوئيم پس اعتبار مناسب همان مقتضاى حال مى‌باشد و در غير اينصورت يكى از دو حصر (لا يرتفع الّا بالمطابقة للاعتبار المناسب و لا يرتفع الّا بالمطابقة لمقتضى الحال) بايد صحيح نباشد.

قوله: على ما يفيده اضافة المصدر: مقصود اضافه [مطابقت‌] به ضمير مى‌باشد.

قوله: و معلوم انّه انّما يرتفع: ضمير در [انّه‌] به شأن كلام راجع است.