يا نظير:

كلّ شيئ طاهر حتّى تعلم انّه قذر.

در ايندو حديث « حتّى تعلم» قيد براى حكم يعنى: حلال و طاهر قرار داده شده، لذا مفهوم آن در ايندو چنين است:

هر شيئ بعد از علم بحرمتش حرام و هرچيزى بعد از علم بعدم طهارتش متنجّس مى‌باشد، از اينرو در اين قبيل از موارد بايد مفهوم را بپذيريم.

و امّا اگر غايت قيد براى حكم نباشد، مفهوم منتفى است، چنانچه در صورتيكه آنرا قيد براى موضوع قرار دهند، نظير وصف بوده و هرچه در آن گفتيم اينجا نيز جارى است.

بحث ششم مفهوم لقب و عدد

حق اينستكه، لقب و عدد نيز مفهوم ندارند، زيرا از نظر لغت و عرف براى افاده مفهوم وضع نشده‌اند.

(باب عموم و خصوص)

بحث اوّل تعريف عموم و خصوص‌

عموم عبارتست از مفهومى كه داراى توسعه و وسعت بوده كه بلحاظ آن افراد و مصاديقى را شامل مى‌شود مانند:

وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ.

شاهد در « الانسان » است كه داراى مفهومى عام بوده و باعتبار آن تمام افراد و مصاديق انسان را شامل ميشود.

خاص عبارتست از مفهومى مقابل آن.