ترجمه:

باب چهارم در بيان احكامى است كه بين ادباء رائج بوده و بر شخص اديب جهل و ندانستنش قبيح و ناپسند است‌

از جمله اين احكام، امورى است كه بواسطه‌اش مبتداء از خبر مشخّص و معيّن مى‌گردد:

دو اسمى كه بدنبال يكديگر واقع شده بطورى كه يكى مقدّم و ديگرى مؤخّر قرار گرفته است مى‌بايد در سه مسئله اوّلى را مبتداء و دوّمى را خبر دانست و اين سه مسئله عبارتند از:

مسئله اوّل‌

[تشخيص مبتداء از خبر]

مسئله اوّل آنجائى است كه هردو معرفه باشند اعمّ از آنكه در رتبه با هم متساوى بوده مانند: اللّه ربنّا (خداوند پروردگار ما است).

شاهد در دو كلمه « اللّه » و « ربّنا » است كه هردو معرفه و در رتبه با هم متساويند زيرا « اللّه » علم بوده و « ربّنا » مضاف به ضمير است كه از حيث رتبه تعريفى با علم مساوى است فلذا واجب است اوّلى كه اللّه باشد مبتداء فرض گردد.

يا مختلف باشند نظير: زيد الفاضل يا الفاضل زيد (زيد صاحب فضل و دانش مى‌باشد).

شاهد در دو كلمه « زيد » و « الفاضل » است كه از حيث رتبه تعريفى با هم مختلف هستند لذا لازم است اوّلى را مبتداء و دوّمى را خبر قرار داد.

حكمى كه ذكر شد بعقيده مشهور از ادباء است ولى در مقابل برخى ديگر گفته‌اند:

جايز است هركدام را مبتداء و ديگرى را خبر فرض نمود چه در رتبه باهم متساوى بوده يا اختلاف داشته باشند.