« ضارب زيد» از « ضارب » اخصّ مى‌باشد همانطورى كه « غلام رجل» اخصّ از « غلام » است.

اشكال مصنّف به كلام ابن مالك‌

مصنّف در مقام اشكال به ابن مالك مى‌گويد:

اين گفتار از اببن مالك سهو و اشتباه است زيرا اصل « ضارب زيد» ضارب زيدا (بنصب زيد) بوده نه آنكه اصلش « ضارب » فقط باشد تا بگوئيم « ضارب زيد» اخصّ از « ضارب » است و بايد توجّه داشت كه تخصيص بواسطه معمول يعنى « زيد » براى « ضارب » قبل از اضافه حاصل شده است لذا اگر وصف يعنى « ضارب » بمعناى حال و يا استقبال نباشد اضافه‌اش به « زيد » از قبيل اضافه محضه يعنى معنوى بوده و بدين ترتيب مفيد تعريف و تخصيص است زيرا در اينفرض در تقدير انفصال از معمول نيست و بخاطر همين نكته است كه صحيح مى‌باشد « مالك يوم الدّين» را صفت براى اسم اللّه بدانيم يعنى « مالك » چون بمعناى حال يا استقبال نيست اضافه‌اش به « يوم الدّين» اضافه معنوى بوده لذا مفيد تعريف مى‌باشد در نتيجه مى‌توان آنرا صفت « اللّه قرار داد.

مقاله زمخشرى‌

زمخشرى گويد:

مقصود از اسم فاعل در اين آيه‌ (مالك يوم الدّين) يا زمان ماضى بوده مانند گفته شما كه مى‌گوئى:

هو مالك عبده امس (او مالك بنده‌اش بود ديروز) بنابراين معناى آيه مذكور چنين مى‌شود:

او مالك الامور روز قيامت مى‌باشد چنانچه معناى: و نادى اصحاب‌