قوله: اتّجه له ان يسئل: ضمير مجرورى در « له » و ضمير فاعلى در « يسئل » به زمخشرى راجع مى‌باشند.

قوله: و الشّمس و ضحيها: آيه (1) از سوره و الشّمس.

قوله: و ان جعلتهنّ للقسم: ضمير منصوبى در « جعلتهنّ » به واوات راجع است.

قوله: يعنى انّهما استكرها ذلك: ضمائر تثنيه به خليل و سيبويه راجع بوده و مشار اليه « ذلك » بمعناى قسم بودن واوها مى‌باشد.

قوله: كلّ قسم الى جواب يخصّه: ضمير منصوبى در « يخصّه » به قسم عود مى‌كند.

قوله: ثمّ اجاب: ضمير فاعلى به زمخشرى عود مى‌كند.

قوله: صارت كانّها هى النّاصبة: ضمائر مؤنّث به واو قسم راجعند.

متن: قال ابن الحاجب: و هذه قوّة منه و استنباط لمعنى دقيق، ثمّ اعترض عليه بقوله تعالى:

«فلااقسم بالخنّس الجوارى الكنّس و اللّيل اذا عسعس و الصّبح اذا تنفّس».

فانّ الجارّ هنا الباء، و قد صرّح معه بفعل القسم، فلا تنزّل الباء منزلة النّاصبة الخافضة، الى آخره.

ترجمه:

مقاله ابن حاجب در ذيل كلام زمخشرى‌

ابن حاجب ر ذيل كلام زمخشرى مى‌گويد:

اين تقرير و بيان از زمخشرى نشانه قوّه و قدرت او است در استنباط معناى دقيقى كه ذكر كرده است.

سپس در مقام اعتراض بر او مى‌گويد: