ثبوتى تقييدى يا عدم وقوع آن و عنقريب در مباحث قضايا به اينمطلب كه اجزاء قضيه سه تا مى‌باشد اشاره خواهد نمود .

شرح :

تعريف تصديق و آراء در آن‌

بين حكماء و منطقيين در بساطت و تركيب تصديق اختلافست :

قاطبه حكماء آن را بسيط دانسته و در تعريفش گفته‌اند :

التّصديق هو الحكم و الاذعان ( يعنى تصديق نفس اعتقاد و حكم است ).

مثلا در قضيّه انسان كاتب است تصديق فقط يك چيز است و آن حكم به كاتب بودن ميباشد . منتهى تصوّر موضوع و تصوّر محمول از شرائط تحقّق تصديق ميباشند .

منطقيّين معتقدند كه تصديق مركّب ميباشد و در تعريف آن چنين گفته‌اند :

التّصديق هو مجموع الحكم و التّصورات الثّلاث ( يعنى تصديق عبارتست از مجموع حكم و تصوّر موضوع و محمول و نسبت حكميّه ).

بنابراين تصوّر موضوع و محمول شطر و جزء تصديق بحساب مى‌آيند .

اختلاف منطقيين‌

قائلين به مركّب بودن تصديق خود بدو دسته تقسيم شده‌اند :

1- قدماء ايشان معتقد بودند كه قضيّه سه جزء دارد زيرا متعلّق اذعان را كه هميشه آخرين جزء قضيّه است نسبت حكميّه خبريّه ثبوتى يا سلبى قرار داده و گفته‌اند :

قضيّه عبارتست از مجموع اذعان و اعتقاد به نسبت حكميّه و تصوّر

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص