تبصره‌

مخفى نباشد كه مقدّمه اوّل و سوّم در هر تمثيلى مى‌بايد وجود داشته باشد و در اين امر شك و شبهه‌اى نيست و بر هركسى واضح و هويدا است فقط مقدّمه دوّم است كه مورد ترديد و شك واقع ميشود و براى اثبات آن طرق متعددى است كه ارباب اصول آنرا در كتب اصول فقه آورده و شرح و بسط داده‌اند و مصنّف نيز در اينجا عمده از آن طرق و اهم از ميان آنها را آورده و آن دو طريق است كه ذيلا تشريح ميشود .

حاشيه :

الاوّل الدّوران‌

و هو ترتّب الحكم على الوصف الّذى له صلاحيّة العلّيّة وجودا و عدما كترتّب الحرمة فى الخمر على الاسكار، فانّه مادام مسكرا حرام و اذا زال عنه الاسكار زالت عنه الحرمة .

قالوا : و الدّوران علامة كون المدار اعنى الوصف علّة للدّائر اعنى الحكم .

ترجمه :

طريق اوّل دوران‌

مرحوم محشّى ميفرمايد :

طريق اوّل طريقى است موسوم به دوران و آن اينستكه حكم از حيث وجود و عدم بر وصفى مترتّب باشد كه براى علّت بودن حكم صلاحيّت داشته و بتوان آنرا سبب تامّ آن دانست همچون ترتّب حرمت ( حكم ) در خمر بر اسكار ( علّت ) از اينرو ماداميكه خمر مست‌كننده باشد حرام بوده و در صورت زوال اين وصف حرمت نيز زائل ميشود .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص