حاشيه : ثمّ انّه بيّن المصنّف احكام عكس النقيض على طريقة القدماء اذ فيه غنية لطالب الكمال و ترك ما اورده المتأخرون اذ تفصيل القول فيه و فيما فيه لا يسعه المجال .

ترجمه و شرح : مصنّف پس از اشاره بهردو رأى احكام عكس نقيض را بر طبق رأى و عقيده قدماء بيان مينمايد و آنچه را كه متأخرين گفته‌اند ناديده انگاشته و اعتنائى بآن نمى‌نمايد و سرّ آن اينستكه طالب كمال و كسيكه در صدد تحصيل فنون و قواعد منطق است وقتى احكام عكس نقيض را بر طبق مشى قدماء بدست آورد و با آنها آشنا شد از دانستن احكام و قواعد عكس نقيض مطابق رأى متأخرين بى‌نياز بوده و هيچگونه احتياجى بآن پيدا نمى‌كند و از اين گذشته رأى ايشان ( متأخرين ) از نظر مصنّف مورد انتقاد و مناقشه است لذا داعى بر تفصيل و تشريح آن نبوده منتهى چون در اينجا مجال بيان اشكال و ايراد نميباشد لاجرم مصنّف بهمين مقدار كه از تفصيل اين رأى اغماض نمود و اعتنائى بآن نكرد اكتفاء كرده است .

وجه عدول متأخرين از تعريف قدماء

شارح گويد :

محقّق شريف وجه عدول متأخرين را اينطور تقرير نموده و گفته است :

عكس نقيضى كه در علوم استعمال ميشود بر طبق رأى قدماء است و معنائى را كه متأخرين قائل شده‌اند هرگز مستعمل نبوده و مورد پسند حضرات اهل فن قرار نگرفته است ولى معذلك ايشان در اينمعنا اصرار داشته و بعقيده خودشان بتعريف قدماء چون ايراد و اشكالى وارد است لاجرم از تعريف مزبور عدول نموده‌اند و آن اشكال بنظر ايشان اينست :

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص