حاشيه : قوله : و الّا فشرطيّة :

اى و ان لم يكن الحكم بثبوت شئ لشئ او نفيه عنه فالقضيّة شرطيّة سواء كان الحكم بثبوت نسبة على تقدير اخرى او نفى ذلك الثبوت او بالمنافاة بين النسبتين او بسلب تلك المنافاة :

فالاولى شرطيّة متّصلة و الثّانية شرطيّة منفصله .

ترجمه :

قضيّه شرطيّه و برخى از اقسام آن‌

مرحوم محشّى در ذيل « و الّا فشرطيه » كه در عبارت مصنّف آمده مى‌فرمايد :

يعنى و اگر در قضيّه حكم بثبوت چيزى براى شيئى يا نفيش از آن نشود قضيّه را شرطيّه گويند . اعم از اينكه حكم به ثبوت يا سلب نسبتى بفرض حصول نسبت ديگر شود مانند :

ان كانت الشمس طالعة فالنهار موجود .

يا حكم به تنافى و عدم آن بين دو نسبت گردد چنانچه گويند :

هذا العدد امّا زوج او فرد .

قضيّه شرطيّه اوّل را متّصله و دوّم منفصله گويند .

حاشيه : و اعلم : انّ حصر القضيّة فى الحمليّة و الشرطيّة على ما قرّره المصنّف حصر عقلى دائر بين النّفى و الاثبات و امّا حصر الشّرطيّة فى المتّصلة و المنفصلة فاستقرائى .

ترجمه :

تبصره‌

مرحوم محشّى ميفرمايد :

مخفى نباشد كه انحصار قضيّه در حمليّه و شرطيّه و تقسيمش بايندو طبق تقريرى كه مصنّف نموده از باب حصر عقلى است زيرا حصر عقلى‌

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص