و هو مختص بالضرورة على الأصح، و شرط خبرها أن يكون جملة، و لا يجوز إفراده، إلا إذا ذكر الاسم فيجوز الأمران. و قد اجتمعا في قوله:

ترجمه:

قسم دوّم از اقسام «ان» حرفيّه‌

قسم دوّم از اقسام « ان » حرفيه آنستكه مخفّفه از مثقلّه باشد و آن بعد از فعل يقين يا نازل منزله آن قرار مى‌گيرد مانند فرموده حقتعالى:

افلا يرون ان لا يرجع قولا ( آيا گوساله‌پرستان نمى‌دانند كه گوساله كلام و گفتارى را بسوى ايشان برنمى‌گرداند).

شاهد در « ان » است كه بعد از « يرون » قرار گرفته كه بمعناى يقين است لذا مخفّفه از مثقلّه مى‌باشد و مانند آنچه در كلام الهى آمده:

علم ان سيكون‌ ( دانست كه بزودى واقع ميشود).

و شاهد در « ان » است كه بعد از « علم » قرار گرفته و مخفّفه از مثقله مى‌باشد.

و نيز نظير آنچه در تنزيل آمده:

و حسبوا ان لا تكون (دانستند كه نمى‌باشد)

شاهد در « ان » است كه در قرائت آنانكه « تكون » را مرفوع خوانده‌اند بملاحظه وقوعش بعد از « حسب » كه بمعناى يقين است مخفّفه از مثقله مى‌باشد.

و همچنين مثل آنچه در قول جرير بن عطيّه خطفى آمده:

يعنى: فرزدق پنداشت كه بزودى مربع را مى‌كشد، اى مربع بشارت بده بطول سلامت و تندرستى خودت شاهد در « ان » است كه بعد از « زعم » آمده كه نازل منزل يقين بوده لذا

الكلام الغني،شرح فارسى بر باب اول مغنى ؛ ج‌1 ؛ ص201