يعنى: زمانيكه دو گوش قتيبه آشكارا بريده شد آيا تو غضب مى‌كنى ولى بخاطر قتل و كشتن قيس بن خازم غضب نمى‌نمائى.

كوفيون در ذيل اين بيت گفته‌اند:

كلمه « ان » در اين بيت شرطيّه نيست زيرا شرط زمانش استقبال است درحاليكه اين قصّه قبلا واقع شده و زمانش منقضى گشته است پس بايد بمعناى « اذ » باشد. ا

جواب جمهور از استدلال كوفيّون‌

جمهور استدلال كوفيّون را نپذيرفته هركدام از استشهادات را بنحوى جواب داده‌اند.

اما جواب از آيه‌ «واتّقوا اللّه ان كنتم مؤمنين» :

الكلام الغني،شرح فارسى بر باب اول مغنى ؛ ج‌1 ؛ ص162

ته‌اند « ان » در اين آيه شرطيّه است منتهى جمله شرط بمنظور تهييج و الهاب آورده شده چنانچه بفرزندت اگر بگوئى:

ان كنت ابنى فلا تفعل كذا (اگر فرزند من هستى پس چنين و چنان مكن).

منظور اينستكه مخاطب به هيجان و غيرت آمده اعمال و افعال كذائى را بجا نياورد لذا در آيه شريفه نيز مراد حقتعالى از «انكنتم مؤمنين» اينستكه مخاطبين به هيجان و خودسازى آمده از مخالفت و اعمال ناشايست اجتناب كنند.

و اما جواب از آيه مشيّت:

جواب از اين آيه آنستكه « ان » بمعناى « اذ » نبوده بلكه بهمان معناى شرط است منتهى حقيقت شرط مقصود نيست و صرفا بمنظور تعليم بنده‌گان آورده شده كه در وقت تكلّم و سخن گفتن و اخبار از وقوع فعل در آينده چگونه صحبت كنند.

يا در جواب از آن مى‌گوئيم:

اصل كلمه « ان شاء» براى شرط بوده سپس در معناى تبرّك استعمال گرديده است.

يا مى‌گوئيم: