7

امام على(عليه السلام)، پايه گذار علم نحو

امام صادق(عليه السلام) فرمود: «اُعربوا حديثَنا فانّاقومٌ فَصحاء»: «روايات ما را اعراب گذارى كنيد، زيرا كه ما مردمى شيوا سخن هستيم» محمدبن سلام جمحى مى گويد: ابوالاسود دوئلى بر اميرمؤمنان وارد شد. امام نوشته اى را به او داد كه آن نوشته چنين آمده بود:

«الكلام ثلاثة»: اسم و فعل و حرف.]كلّ[ جاء لمعنى فالاسم ما انبأ عن المسمّى و الفعل ما أنبأ عن حركة المسمّى و الحرف ما أوجد معنى فى غيره».

ابوالاسود به اميرمؤمنان عرض كرد: اين سخن زيباست. درباره آن چه امرى مى كنيد؟ من از مقصد شما آگاه نيستم. مرا آگاه كنيد. اميرمؤمنان فرمود: من در اين شهر شما (كوفه) اغلاط زيادى در گويش عربى مى شنوم خواستم ضابطه اى بگذارم كه هر كس به آن بنگرد سخن عرب را از سخن ديگران بشناسد. تو اين كار را ادامه بده.

ابوالاسود مى گويد: خدا به من توفيق دهد كه راه صواب را بپيمايم.

سپس شيخ مفيد در ذيل كلام خود درباره لفظ نحو و معناى لغوى آن سخن مى گويد كه فعلا براى ما مطرح نيست. آن چه كه در اينجا يادآور مى شويم دو مطلب است: