نام و نام پدرش محمد و نام جدش حسن است. كنيه‌اش ابو جعفر و ملقب به نصير الدين و مشهور به خواجه طوسى و محقق طوسى است و او را به القاب ديگر چون استاد البشر و عقل حادى عشر و معلم ثالث نيز خوانده‌اند.

تولد خواجه مقارن طلوع آفتاب روز سه‌شنبه يازدهم جمادى الاولى سال پانصد و نود و هفت هجرى قمرى برابر با سال 1201 ميلادى در شهر طوس بوده است.

اساتيد خواجه‌

پدر خواجه وجيه الدين محمد بن حسن طوسى از فقهاى اماميه و محدثين طوس بود و خواجه در خاندان علم و دانش پرورش يافت و مقدمات علوم را در همان طوس آموخت و نزد پدر تحصيل فقه و حديث نمود و همچنين از خالش نور الدين على بن محمد شيعى و از خال پدرش نصير الدين عبد اللّه بن حمزه‌[1] و غير اين جماعت سماع حديث كرد[2] و از ايشان مجاز گرديد، پس از آن براى تكميل دانش خويش از طوس به نيشابور كه در آن زمان از مراكز مهم علمى ممالك اسلامى محسوب مى‌شد و مجمع علما و فقها و روات حديث و اطباء و حكما بود رفت و مدتى در آن شهر مقام كرد و از محضر دانشمندانى چند چون فريد الدين داماد نيشابورى‌[3] تلمذ كرد و اشارات شيخ‌

[1]نصير الدين ابو طالب عبد اللّه بن حمزه طوسى مشهدى از اعيان علماء اماميه و از بزرگان اين طايفه و داراى تأليفات چنديست كه از جمله كتاب ايجاز المطالب فى ابراز المذاهب است‌

[2]مجمع الاداب ابن الفوطى چاپ هند در احوال كمال الدين ابو محمد رضا افسطى آبى‌

[3]فريد الدين ابو محمد حسن بن محمد بن حيدر فريومدى حكيم اصولى معروف به داماد و فريومد از توابع نيشابور است و چون فريد الدين در شهر-