نام کتاب : اسماعيليان و مغول و خواجه نصير الدين طوسي نویسنده : حسن امین جلد : 1 صفحه : 97
على بن موسى، محمد بن على، على بن محمد، الحسن بن على، القائم بالحق
عليهم السلام.
بنابراين ممكن است خوارزمشاه خواسته است به منظور كسب عواطف شيعه در
عراق كه علاقهمند به الناصر لدين اللّه هستند، در اظهار تمايلات شيعىاش پيشى
گرفته باشد. موضوعى كه اين نظريه را رد مىكند اين است كه خوارزمشاه قبل از هر
چيزى در پى كسب رضايت مردم خودش بوده است، تا كسب رضايت مردمى كه تحت نفوذ خليفه
عباسى بودهاند.
از آنجا كه پرسش ما و پرسش ياقوت حموى بدون جواب مىماند و چنانچه
از اين كلام بگذريم كه سخن ابن فضلان مبنى بر تبرى اهل خوارزم از امير المؤمنين
على عليه السلام به دنبال هر نماز، چه بسا از يك شهر واحد در سرزمين خوارزم تجاوز
نمىكرده است و فرض كنيم كه سخن ابن فضلان شامل كل سرزمين خوارزم مىشده، زيرا اين
خوارزم نسبت به كل سرزمينهايى كه خوارزمشاه بر آن تسلط داشته، سرزمينى را با مساحت
و جمعيت محدودى تشكيل مىداده است، با اين حساب آيا در آن روز در مملكت گسترده
خوارزمشاه مردمانى شيعه مذهب وجود داشتهاند كه خوارزمشاه خواسته باشد تمايل و
دوستى آنها را به خود جلب كند؟!
البته ما از مشاهير شيعه كسانى را مىشناسيم كه به سرزمين خوارزم
منسوبند از قبيل: ابا بكر خوارزمى متوفى سال 383 هجرى كه بين آنچه ابن فضلان از
اهالى خوارزم مشاهده كرده و بين وفات ابا بكر خوارزمى 73 سال فاصله زمانى وجود داشته
است. محمود بن عمر نيشابورى، شارح كتاب تاريخ يمينى در مورد ابا بكر خوارزمى چنين
اظهارنظر مىكند كه اصل وى از طبرستان است اما محل تولد پرورش وى خوارزم است.
نام کتاب : اسماعيليان و مغول و خواجه نصير الدين طوسي نویسنده : حسن امین جلد : 1 صفحه : 97