مقابله با مغولها از اوّل پيدايش آنان در سرزمينهاى ماوراء النهر و خراسان بود نه اين‌كه [بنشينند] و حمله‌ها و زشتكارى‌هاى آنان را تماشا كنند و پشت ديوارهاى بغداد منتظر آنان باشند، و سپس وزير را متهم كنند كه وى عامل سقوط شهر بوده است.

بين چنگيز، هولاكو و طوسى:

محمد مدرسى زنجانى در كتاب (سرگذشت و عقائد فلسفى خواجه نصير الدين طوسى) مى‌نويسد: «طوسى علاوه بر منزلت علمى، توانست بر هولاكو نيز تأثير گذارد و به تدريج بر عقل وى چيره گردد و اين خونخوار را رام كند و وى را متوجه اصلاح امور اجتماعى و فرهنگى و هنرى نمايد».

دكتر جعفر خصباك در كتاب (العراق فى عهد الملوك الايلخانيين) مى‌نويسد:

«از ويرانيهايى كه بر اثر جنگ مغولها در عراق پيش آمده، سخن بسيار رفته است و ما در صدد دفاع يا بدگويى از اين جنگجوهاى بربر نيستيم، ولى بررسى متونى كه در منابع معاصر و غير معاصر يافتيم، ما را به نتيجه‌اى مغاير با آنچه نوعا شايع است رساند. زيرا مغولها نظام آبيارى در عراق را نابود نكردند و تخريب شهرها به مناطق معينى محدود بود كه از مهم‌ترين آنها مى‌توان از بغداد و موصل نام برد ..».

سپس مى‌گويد: «هلاكو روش جدش چنگيز را در تخريب اكثر يا همه شهرهايى كه در سر راه يورششان بود و همچنين قتل ساكنان آن شهرها، در پيش نگرفت. ظاهرا صورتى كه مورخان از فاتح مغولى بغداد تصوير كرده‌اند، بازتاب كارهايى است كه جد او در ماوراء النهر و خراسان انجام داده است.