مقاله اول در تهذيب اخلاق‌

و آن مشتمل است بر دو قسم مبادى و مقاصد

قسم اول در مبادى و آن مشتمل است بر هفت فصل‌

فصل اول در معرفت موضوع و مبادى اين نوع‌

هر علمى را موضوعى بود كه در آن علم بحث از آن موضوع كنند چنانكه بدن انسان از جهت بيمارى و تندرستى علم طب را و مقدار علم هندسه را و مبادى آن بود كه اگر واضح نبود در علمى ديگر بمرتبه بلندتر از آن علم مبرهن شده باشد و در آن علم مسلم بايد داشت چنانكه از مبادى علم طب باشد كه عناصر از چهار بيش نيست چه اين مسئله در علم طبيعى مبرهن شود و طبيب را از صاحب علم طبيعى فرا بايد گرفت و در علم خويش مسلم شمرد و همچنين از مبادى علم هندسه بود كه مقادير متصله قاره موجود است و انواع آن سه بيش نه، خط و سطح و جسم چه اين حكم در علم الهى كه موسوم است به ما بعد الطبيعه مقرر شود و مهندس را از صاحب آن علم قبول بايد كرد و در علم خويش استعمال بايد كرد و علم ما بعد الطبيعه آنست كه انتهاى همه علوم با او است و او را مبادى غيرواضح نتواند بود و مسائلى بود كه در آن علم بحث از آن كنند و خود تماميت اين علم بر آن مقصور باشد و بيان اين مقدمه در علم منطق مستوفى آمده است و چون اين نوع كه در آن شروع خواهد رفت علم اخلاقست و آن علمى است بآنكه نفس انسانى چگونه خلقى اكتساب تواند كرد كه جملگى احوال و افعال كه باراده او از او صادر شود جميل و محمود بود پس موضوع اين علم‌