24- در فهرست استوارت (ش 9) هم از نسخه‌اى ياد شده است.

25- در فهرست نسخه‌هايى تركى و فارسى فرهنگستان لهستان 44 بخش 1 ش 46 از اخلاق ناصرى نسخه مورخ 24/ 1319 ياد شده است.

26- در فهرستهاى محمود فاضل: الهيات (1: 9 و 404) و ادبيات (ص 372) مشهد از سه نسخه آن ياد شده است كه يكى مورخ 922 ديگر مورخ 1274 و يكى بى‌تاريخ است.

27- در فهرست فيلمها (1: 480 ف 3- 462) از شماره 1589 كويرولو برگهاى 243 ر- 311 ر مورخ 2 ذق 753 ياد شده است.

ديباچه نخستين و خاتمه پيشين اخلاق ناصرى‌

خواجه طوسى ديباچه نخستين و خاتمه پيشين تحرير نخستين اخلاق ناصرى را كه رنگ و بوى باطنى داشته است گويا بيست و چند سالى پس از 623 كه به گواهى نسخه افيون قوه حصار و نسخه‌هاى ديگر تاريخ نگارش آنست و شايد اندكى پيش از 663 دگرگون ساخته و نشانه‌هاى ديگر باطنى آن را هم برداشته است. اين نشانه‌ها بسيار بود و هنوز هم در برخى از نسخه‌هاى خطى و چاپى نمونه‌هايى از آن هست.

آن ديباچه و خاتمه را نخستين بار برون در فهرست دانشگاه كيمبريج چاپ 1896 (ص 205- 207) سپس آقاى مدرس رضوى در سرگذشت طوسى چاپ نخستين در 1334 ص 256 (همچنين در چاپ دوم آن ص 440) سپس آقاى جلال الدين همايى در مجله ادبيات و جداگانه در 1235 و آقاى محمد مدرسى زنجانى در سرگذشت طوسى در 1335 ص 126 آورده‌اند. در ديباچه چاپ مينوى نيز پاره‌اى از ديباچه نخستين آمده است.

من اينك از نسخه‌هايى كه ميدانم نشانى از آنها در آن هست در اينجا به ترتيب تاريخ و سپس آن دو را با نگاه به نسخه‌هايى كه در دسترسم هست ياد ميكنم تا بلكه روزى خودم ياد ديگرى بتواند اخلاق ناصرى را با نگريستن به همه نسخه‌هاى دست نخورده يا داراى نشانه‌هاى روش باطنى طوسى همانگونه كه نخستين بار از خامه او تراويده است نشر دهيم:

1- نسخه كتابخانه محمد على خوانسارى مورخ 676 كه تهرانى (ذريعه 1: 381) در نجف آن را ديده و نوشته است كه ديباچه نخستين در پايان آن هست. شنيده‌ام كه اكنون آن كتابخانه در اراك هست.

2- شماره 46076 دانشگاه پنجاب لاهور نوشته بزرجمهر بن محمد بن حبشى الطوسى در روز پنجشنبه 12 ع 2/ 666 «ست و ستين و ستمائة» (فهرست فيلمها 2: 187 ش 3566) كه نشانه‌هايى از آن ديباچه و عبارتهايى از تحرير نخستين را دارد و بسيار ارزنده است، او ميخواسته است ديباچه نخستين را در پايان بنويسد ولى سفيد گذارده است، از خاتمه پيشين هم در آن چند