اگر كسى اول وقت به جا آورد فعل مستحبى انجام داده و يا عمل او متزلزل و معلق خواهد بود، مردود دانسته است[1]

1. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص (98-97).

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص (206-205).

زحيلى، وهبه، الوجيز فى اصول الفقه، ص 126.

زحيلى، وهبه، اصول الفقه الاسلامى، ج 1، ص 50.

صاحب معالم، حسن بن زين الدين، معالم الدين و ملاذ المجتهدين، ص (77-73).

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 177.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 2، ص 509.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 6، ص (396-373).

واجب موقت

واجب داراى وقت معيّن

واجب موقت، واجبى است كه شارع براى انجام آن، وقت خاصى معين نموده است; به بيان ديگر، انجام آن در زمان خاص، مطلوب شارع است; يعنى زمان، قيد وجود واجب در خارج است، مانند: نمازهاى يوميه، حج و روزه ماه رمضان.

محمدى، على، شرح اصول فقه، ج 1، ص 205.

زحيلى، وهبه، الوجيز فى اصول الفقه، ص 126.

زحيلى، وهبه، اصول الفقه الاسلامى، ج 1، ص 49.

سبزوارى، عبدالاعلى، تهذيب الاصول، ج 1، ص 82.

شهابى، محمود، تقريرات اصول، جزء 2، ص 73.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 97.

ولايى، عيسى، فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول، ص 369.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 59.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 2، ص 431.

فاضل تونى، عبد الله بن محمد، الوافية فى اصول الفقه، ص 83.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 6، ص (382-373).

واجب موقت مضيّق

ر.ك: واجب مضيق

واجب موقت موسّع

ر.ك: واجب موسّع

واجب مولوى

فعل متعلق طلب حقيقى شارع و داراى ثواب و عقاب

واجب مولوى، مقابل واجب ارشادى بوده و عبارت است از فعلى كه براى به دست آمدن مصلحت موجود در آن، شارع آن را مورد بعث و طلب حقيقى قرار داده است; از اين رو، انجام آن، پاداش و تركش كيفر و عقاب خواهد داشت، مانند: روزه و نماز.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 1، ص 272.

فيض، عليرضا، مبادى فقه و اصول، ص 185.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 74.

واجب مهم

فعل داراى مصلحت كمتر در باب تزاحم

واجب مهم، مقابل واجب اهم بوده و در باب تزاحم در موارد ترتب، مطرح مى شود; به اين بيان كه هرگاه دو واجب فعلى در يك زمان متوجه مكلفى گردد كه قادر به انجام هر دو در يك زمان نيست، در صورتى كه مصلحت يكى بيشتر از ديگرى باشد و وجوب واجبى كه داراى مصلحت بيشترى است مطلق، و وجوب واجبى كه داراى مصلحت كمترى است، مشروط (به عصيان واجب مطلق و يا بناى بر عصيان آن) باشد، در اين صورت، به واجبى كه داراى مصلحت كمترى است و وجوب آن مشروط مى باشد، واجب مهم گويند، مانند اين كه دو نفر در حال غرق شدن هستند كه يكى مؤمن و ديگرى كافرمى باشد; در اين جا دو واجب در يك زمان متوجه مكلف مى گردد و اگر قادر به امتثال هر دو در يك زمان نباشد، بحث ترتب پيش مى آيد; به اين صورت كه نجات فرد مؤمن، واجب اهم است، و اگر شخص از واجب اهم سرپيچى كند، واجب مهم (نجات كافر) هم چنان بر عهده او خواهد بود.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 1، ص 339.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 6، ص 147 و (299-203).

واجب نفسى

واجب داراى مصلحت ذاتى

واجب نفسى، مقابل واجب غيرى، واجبى است كه فى نفسه داراى مصلحت بوده و مورد توجه شارع قرار مى گيرد; به بيان ديگر، واجبى كه براى خودش واجب شده باشد نه به منظور رسيدن به يك واجب ديگر واجب نفسى نام دارد، مانند: نمازهاى يوميه و روزه ماه رمضان.

مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج 1، ص 82.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 281.

مشكينى، على، تحرير المعالم، ص 60.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 1، ص 166.

همان، ج 2، ص 329.

طباطبايى قمى، تقى، آراؤنا فى اصول الفقه، ج 1، ص 154.

مطهرى، مرتضى، آشنايى با علوم اسلامى، ج 3، ص 73.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 1، ص 324.

بروجردى، حسين، نهاية الاصول، ص 180.

شهابى، محمود، تقريرات اصول، جزء 2، ص 70.

صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج 2، ص 221.

سبزوارى، عبدالاعلى، تهذيب الاصول، ج 1، ص 76.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 80.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 5، ص (285-238).