اباحه لا اقتضايى

ر.ك: اباحه غير اقتضايى

اباحه واقعى

اباحه ناشى از تساوى مصلحتِ فعل و ترك چيزى در واقع

اباحه واقعى، كه مقابل اباحه ظاهرى مى باشد، اباحه اى است كه براى شىء اولا و بالذات بدون در نظر گرفتن حالات، عوارض و عناوين ثانوى، هم چون اضطرار يا شك به حكم واقعى جعل مى گردد; مانند: حكم به اباحه نوشيدن آب.

اباحه واقعى از احكام خمسه تكليفى است.

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة في اسلوبها الثانى، ج 3، ص 92.

طباطبايى حكيم، محمد تقى، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 481.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية في توضيح الكفاية، ج 5، ص 294.

اتحاد طريق مسألتين

ر.ك: قاعده اتحاد طريق

اتحاد قضيه متيقنه و مشكوكه

ر.ك: وحدت متعلق يقين و شك

اتحاد متعلق يقين و شك

ر.ك: وحدت متعلق يقين و شك

اتحاد متيقن و مشكوك

ر.ك: وحدت متعلق يقين و شك

اتصال زمان شك و يقين

عدم فصل يقين دوم ميان شك و يقين مستصحب; از اركان استصحاب

اتصال زمان شك و يقين، از اركان استصحاب و به اين معنا است كه بين زمان شك و يقين، يقين ديگرى فاصله نشود; مثل اين كه مكلف ديروز يقين به عدالت زيد داشته و امروز يقين به عدم عدالت و سپس شك در عدالت وى پيدا كند; در اين صورت يقين به عدم عدالت، بين يقين به عدالت و شك در آن، فاصله ايجاد مى كند.

در اعتبار اتصال زمان شك و يقين اختلاف است; برخى از اصولى ها همانند مرحوم «نراقى» آن را معتبر مى دانند; ولى برخى ديگر، هم چون مرحوم «نايينى»، بر اين باورند كه اتصال زمان شك و يقين معتبر نيست، بلكه آن چه معتبر است، اتصال «زمان مشكوك فيه» و «متيقن» است[1]

نكته: دليل اعتبار اتصال زمان شك و يقين، قول امام معصوم(عليه السلام)است كه فرمود: «لأنك كنت على يقين من طهارتك، فشككت». 2

مرحوم فاضل نراقى معتقد است: «فاء» در «فشككت» بر تعقيب و اتصال شك و يقين دلالت مى كند[3]

1 و 3. خويى، ابوالقاسم، مصباح الاصول، ج 3، ص (41-40).

[2]حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، ج 2، ص 1053

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 480.

طباطبايى حكيم، محمد تقى، الاصول العامة للفقه المقارن، ص 454.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 2، ص 431.

فضلى، عبد الهادى، مبادى اصول الفقه، ص 117.

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 4، ص (511-510).

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 15، ص 326.

اثر شرعى با واسطه مستصحب

ر.ك: آثار شرعى با واسطه مستصحب

اثر شرعى بى واسطه مستصحب

ر.ك: آثار شرعى بى واسطه مستصحب

اثر شرعى مستصحب

ر.ك: آثار شرعى مستصحب

اثر عادى مستصحب

ر.ك: آثار عادى مستصحب

اثر عقلى مستصحب

ر.ك: آثار عقلى مستصحب

اثر مستصحب

ر.ك: آثار مستصحب

اجاميع

ر.ك: اجماع

اجتماع امر استحبابى و نهى تنزيهى

انطباق هم زمانِ امر استحبابى و نهى كراهتى بر يك چيز

يكى از اقسام اجتماع امر و نهى، اجتماع امر استحبابى و نهى تنزيهى مى باشد و آن عبارت است از اجتماع امرى كه از آن استحباب استفاده مى شود با نهيى كه از آن كراهت استفاده مى شود; مانند: خواندن نماز نافله در حمام كه از سويى امر استحبابى شامل آن مى شود و از سوى ديگر نهى تنزيهى و كراهتى نيز به آن تعلق گرفته است; و يا مثل: روزه گرفتن در روز عاشورا كه از طرفى، روزه گرفتن در تمام ايام مستحب است و از طرف ديگر روزه در روز عاشورا نهى تنزيهى دارد.

معتقدان به جواز اجتماع امر و نهى در شىء واحد، به اين مورد (اجتماع امر استحبابى و نهى تنزيهى) تمسك نموده و بر اين باورند كه بهترين دليل بر جواز امرى، وقوع آن است، و از آن جايى كه احكام خمسه با هم تضاد دارند و در اين جا با هم جمع شده اند، جواز از آن فهميده مى شود; اما بعضى از اصوليون، اين دليل را نپسنديده و آن را مردود مى دانند.

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 1، ص 439.

آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، كفاية الاصول، ص 196.