تكاليف مجهول

ر.ك: تكليف مجهول

تكاليف محتمل

ر.ك: تكليف محتمل

تكاليف مشروط

ر.ك: تكليف مشروط

تكاليف مشكوك

ر.ك: تكليف مشكوك

تكاليف مظنون

ر.ك: تكليف مظنون

تكاليف معدومين

ر.ك: تكليف معدومين

تكليف آزمايشى

ر.ك: تكليف امتحانى

تكليف اختيارى

ر.ك: احكام واقعى اولى.

تكليف ارشادى

ر.ك: احكام ارشادى.

تكليف استقلالى

ر.ك: احكام استقلالى.

تكليف اضطرارى

ر.ك: احكام اضطرارى.

تكليف امتحانى

امر و نهى كردن بدون اراده جدّى به تحقق متعلق در خارج

تكليف امتحانى، مقابل تكليف جدى بوده و به تكليفى گفته مى شود كه اراده جدى مولا به انجام متعلق آن در خارج تعلق نگرفته است، هر چند در اين تكليف، بعث برانگيختن مكلف به سوى مطلوب و زجر منع مكلف از انجام منهى عنه وجود دارد، مانند: امر خداوند به حضرت ابراهيم(عليه السلام) مبنى بر قربانى كردن فرزندش، كه حضرت ابراهيم به آن مأمور و ترغيب شد، ولى از آن جا كه اراده جدى مولا به انجام مأمورٌ به در خارج تعلق نگرفته بود، اين كار انجام نگرفت.

برخى معتقدند در تكاليف امتحانى، طلب حقيقى كه باعث ايجاد داعى در مكلف، به ترك و يا انجام فعل باشد، وجود ندارد.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 3، ص 583.

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 1، 2، ص 134.

تكليف انحلالى

ر.ك: احكام انحلالى.

تكليف انشايى

ر.ك: احكام انشائى.

تكليف ايجابى

ر.ك: وجوب

تكليف بعثى

امر و نهى كردن به غرض تحقق متعلَّق در خارج به وسيله مكلَّف

تكليف بعثى، مقابل تكليف تسجيلى است. وقتى مولا مصلحتى را در فعلى تشخيص مى دهد، مكلّفان را به انجام آن در خارج تكليف مى كند; حال اگر مولا بداند كه برخى مكلّفان به اين تكليف عمل مى كنند، غرض وى از تكليف نسبت به اين عده، بر انگيختن آنها براى انجام متعلق تكليف در خارج است; اين تكليف را «تكليف بعثى» مى گويند. اما اگر مولا بداند كه عده اى از مكلّفان به اين تكليف عمل نخواهند كرد، غرض وى از تكليف نسبت به آنها، حصول فعل مأمورٌ به در خارج نيست، زيرا نسبت به عدم حصول آن علم دارد، بلكه غرض او، تسجيل و اتمام حجّت بر آنها است; اين تكليف را «تكليف تسجيلى» مى گويند.

ظاهر كلام صاحب معالم در بحث «مقدمه واجب» اين است كه وجوب مقدمه واجب بر مكلف، مشروط به اراده ذى المقدّمه توسط او است. در توجيه ظاهر اين كلام كه ديگران آن را باطل دانسته اند نظرياتى بيان شده است. و صاحب كتاب «بدايع الأفكار» اين تقسيم بندى (تكليف يا بعثى است يا تسجيلى) را ارائه كرده است.

رشتى، حبيب الله بن محمد على، بدايع الافكار، ص 341.

جزايرى، محمدجعفر، منتهى الدراية فى توضيح الكفاية، ج 2، ص (283-282).

تكليف بما لايطاق

تكليف كردن به امر خارج از طاقت مكلّف

تكليف بما لا يطاق، تكليفى است كه تحمل آن از حدود قدرت و توانايى مكلف خارج مى باشد; به بيان ديگر، انجام آن براى مكلف يا بسيار دشوار و رنج آور و يا محال عادى و عقلى) است; مثل: تكليف به وجوب روزه براى مريض در حالى كه قادر به انجام آن نيست و يا تكليف انسان به پرواز كردن.

نكته اول:

تكليف مالايطاق در صورتى كه موجب رنج و مشقت زياد براى مكلف شود، مشمول قاعده عسر و حرج مى باشد.

نكته دوم:

تكليف مالايطاق قبيح است، هر چند فى نفسه محال نيست.