حكيم، محمد سعيد، المحكم فى اصول الفقه، ج 5، ص (348-347).

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 366.

استصحاب امور مستمر

اجراى استصحاب در موجودِ داراى وجود جمعىِ ثابت در يك زمان

استصحاب امور مستمر، مقابل استصحاب امور تدريجى است و به استصحابى گفته مى شود كه مستصحب آن داراى وجودى ثابت و مستمر است; يعنى همه اجزاى آن بالفعل در يك جا جمع است، مانند: وجود زيد كه در خارج، مركب از اجزايى است و همه آنها در آنِ واحد فعليت دارند. زمان براى اين گونه امور، ظرف مى باشد نه قيد; براى مثال، تا الآن يقين داشتيم كه زيد موجود است، اما اكنون شك مى كنيم آيا معدوم شده يا خير، آن گاه بقاى ذات او را استصحاب مى كنيم. در اين گونه موارد، شك در بقا، به معناى حقيقى كلمه، صادق است; به خلاف امور غير قارّ.

علماى اصولى، در امور قارّ و مستمر، استصحاب را به خاطر تمام بودن اركان آن، جارى مى دانند.

فاضل لنكرانى، محمد، كفاية الاصول، ج 5، ص 379.

نائينى، محمد حسين، اجود التقريرات، ج 2، ص 399.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 367.

انصارى، مرتضى بن محمد امين، فرائد الاصول، ج 2، ص 646.

عراقى، ضياء الدين، نهاية الافكار، ج 1، جزء 4، ص 154.

استصحاب امور وجودى

ر.ك: استصحاب وجودى

استصحاب با شك در رافع

حكم به بقاى مستصحبِ مقتضى دوام، بعد از شك در وجود رافع يا رافع بودن شىء موجود

استصحاب با شك در رافع، مقابل استصحاب باشك در مقتضى است و آن، استصحاب بقاى چيزى است كه استعداد و مقتضى دوام در آن وجود دارد، ولى نسبت به بقاى آن، يا در حدوث رافع و يا در رافعيت شىء موجود شك به وجود آمده است، مانند: عقد نكاح كه قابليت دوام را تا ابد دارد، اما در بقاى آن، نظر به اين كه آيا طلاقى اتفاق افتاده يا نه، شك شده است; در اين جا استصحاب دوام عقد نكاح جارى مى شود.

نيز ر.ك: شك در رافع.

انصارى، مرتضى بن محمد امين، فرائد الاصول، ج 2، ص 559.

اصفهانى، محمد حسين، الفصول الغروية فى الاصول الفقهية، ص 378.

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 4، ص (578-577).

خمينى، روح الله، الرسائل، ج 1، ص 80.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 268.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 37.

فاضل لنكرانى، محمد، سيرى كامل در اصول فقه، ج 14، ص (140-120).

استصحاب با شك در رافعيت موجود

حكم به بقاى مستصحبِ مقتضى دوام، بعد از شك در رافع بودن شىء موجود

استصحاب با شك در رافعيت موجود، مقابل استصحاب با شك در وجود رافع مى باشد. و آن، در جايى است كه معلوم باشد بعد از وجود مستصحب، چيزى در خارج وجود پيدا كرده، ولى در اصل رافع بودن آن شك وجود داشته باشد; يعنى در اين كه آيا اين چيز، مستصحب را از بين مى برد يا خير، شك وجود دارد; مثل اين كه رطوبتى به نام «مذى» از شخصى خارج شده، آن گاه شك شود كه آيا شرعاً رافع وضو است يا خير.

در حجيت اين استصحاب اختلاف است.

نيز ر.ك: شك در رافعيت موجود.

كوثرانى، محمود، الاستصحاب فى الشريعة الاسلامية، ص (156-155).

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 3، ص 319 و 331.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 268.

استصحاب با شك در مقتضى

حكم به بقاى مستصحب، بعد از شك در قابليت بقاى آن

استصحاب باشك در مقتضى، مقابل استصحاب با شك در رافع است و آن، حكم به استمرار بقاى چيزى در صورت شك در قابليت بقا و استمرار آن است، مثل اين كه شخص به ثبوت خيار غبن براى مغبون قطع دارد، ولى شك مى كند كه آيا اين خيار، فورى است يا نه.

در حجيت اين استصحاب، بين اصولى ها اختلاف است:

برخى مثل مرحوم «شيخ انصارى» و «محقق نايينى» معتقدند استصحاب در شك در رافع جريان دارد، ولى در شك در مقتضى جريان ندارد; ولى برخى ديگر، مثل مرحوم «آخوند خراسانى» اعتقاد دارند كه استصحاب هم در شك در رافع و هم در شك در مقتضى جريان دارد.

نيز ر.ك: شك در مقتضى.

انصارى، مرتضى بن محمد امين، فرائد الاصول، ج 2، ص (559-558).

نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج 4، ص 331.

صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج 2، ص 500.

حيدرى، على نقى، اصول الاستنباط، ص 268.

ايروانى، باقر، الحلقة الثالثة فى اسلوبها الثانى، ج 4، ص 166.

مشكينى، على، اصطلاحات الاصول، ص 37.

فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى، اصول المعارف، ج 14، ص 120.