مقدمه استاد جلال الدين همايى‌

بسم الله الرحمن الرّحيم‌

الحمد للّه المتفرّد الباطن في غيب أحديّة ذاته، و الظاهر المتجلّي بفيضه الأقدس على مجالي أسمائه و مظاهر صفاته.

و الصلاة و السّلام على أنبيائه و أوليائه الّذين هم أعيان كلماته، و السالكون في أسفار هداية الخلق بدليل حكمته على شواهد ربوبيته و مشاعر آياته، و المتمسّكون بذكره الحكيم من زبره و بيّناته.

بر ارباب فطنت و اصحاب كياست پوشيده نيست كه مدركات انسانى و معانى افكار، چنان كه در صقع نفس ناطقه به وجود جمع الجمع موجود است، در حيّز فرق الفرق حروف و كلمات و تنگناى ظرف بيان و مضيقه وعاى تعبير و تحرير نمى‌گنجد.

چرا كه معانى و مفاهيم تصورى و تصديقى تا از مقام كمون و مرتبه غيب كلى اطلاقى نفس مجرد، به مرحله ظهور محسوس جزئى حروف و كلمات رسد، هيأت سخن و كلام پذيرد به ترتيب قوس نزول چندين مرتبه و به چندين واسطه تنزل يابد و در هر مرتبه، او را نقصى و قصور و خللى عارض گردد تا به مقام هواى ساذج نفس انسانى كه آن را به نفس رحمانى مانند كرده‌اند و از آن‌جا نيز به مرحله تجديد مخارج و تصوير حروف كه اجزاى تركيب كلام است نزول كند.

اولا چون در دستگاه قواى مدركه نظر كنيم، مفاهيم مدركه كلّى از مقام تجرد