2- منافقان و منغمران در شقاوت، از آن جايى كه در دركات اسفل جهنم قرار دارند و موجبات عذاب و آلام و منشأ استجلاب غضب حق در مقام روح آنان داراى ريشه و بنيان است، چنان عذاب روحى و نفسانى آنان شديد است كه عذاب صورى در آنان حس نمى‌شود، چه آن كه شكنجه روحى آن هم در حد اعلاى عذاب، با الم ظاهرى، قابل مقايسه نمى‌باشد و متوطّن در درك اسفل، عذاب ظاهر را درك ننمايد و اين، نتيجه تخليص و تمييز حاصل از اسم رحيم است در اهل نفاق و يا آن كه موطن عذاب، دركات اسفل است و در دركات اعلى كه جاى عذاب صورى است، مكان استقرار ندارند، يعنى موطن عذاب آنان در غير دركات اعلاست. فافهم.

3- مرحله غضب تام، در ازاى رحمت تام است؛ چه آن كه اشخاص معذّب و متألّم به آلام تام و به حسب مواطن اخروى، در درك اسفل و اعلى قرار دارند. و مشركان و كفار و نواصب به اعتبار حكم اسم «رحيم» معذب به عذاب خالص مجزّا از رحمت و متألم به آلام دون لذت، مظهر غضب الهى مى‌باشند و جماعت مخصوص به عذاب خالص، به عذاب دائمى گرفتارند، چون عذاب آنان ناشى از همان اسمى است كه در اهل ايمان و مستحقان رحمت حق، موجب خلاصى از عذاب و آلام است و چون نحوه وجود اين جماعت و مرتبه وجود آنان، مقام بعد از رحمت حق است، هرگز بوى رحمت به مشام آنان نرسد و در حق آنان تبدّل به لذت، با تبدّل نحوه وجود آنان ملازم است.

خاتمه‌

اسماى الهيه به مناسبت لزوم سنخيت بين علت و معلول و وجوب تناسب بين ظاهر و مظهر، بر مظاهرى حكم نمايند كه با اسم حاكم بر آن، هر اسمى استعدادات لازمه اعيان را ظاهر نمايد و هر عينى از براى تأثر از اسم مناسب با خود مستعد مى‌باشد، لذا اسماى جلاليه و جماليه بر مظاهر سعدا و اشقيا حاكمند. تمامى نعم‌