اتحاد نفوس رسيده به مقام تعقل و داراى جهت خلاقيت و قوه ايجاد صور عقلى است با عقل مجرد بالفطره و مثال نورى و عالم عقول كلى كه منكران اين مسأله از اتباع مشائيه دلايلى را بر امتناع آن ذكر كرده‌اند، از جمله اين اشكالات، حدوث حقايق مجرده و لحوق تغير و حالات مختلفه در عقولى است كه نفوس، با آنها متحد مى‌شوند [1].

نگارنده اين سطور، در رساله‌اى كه در اتحاد عقل و عاقل و معقول نوشته است، مفصل به دفع اين اشكال و ساير اشكالات پرداخته است. و چون بيان آن به طور تفصيل با وضع اين مقدمه منافات دارد، از تحرير و تقرير آن، خودارى مى‌شود.

اقامه دليل بر وجود عالم مثال و برزخ‌

قاعده امكان اشرف كه صدر الحكماء و شيخ اشراق و اتباع آنها از علامه محمد شمس الدين شهرزورى و علامه شيرازى و محقق فيض و قاضى سعيد قمى و آخوند نورى و ملا اسماعيل درب كوشكى و حكيم سبزوارى و بالجمله اكثر متأخرين از ملا صدرا در مقام اثبات عالم مثل افلاطونى به آن تمسك نموده‌اند، عالم مثال و برزخ را نيز ثابت مى‌كند. و برخى از مناقشاتى كه به اين دليل در باب مثل نورى وارد شده است [2]، در اينجا وارد نمى‌آيد.

[1]چه آن كه اتصال نفس به حقايق برزخيه و اتحاد آن با خزائن علمى و معدن و منبع عقليات و مثاليات، سبب حدوث امرى در جواهر مثالى و عقلى نمى‌شود و از اين ناحيه، گرد حدوث و تغيّر و تحول، به دامن جواهر قدسيه واقع در بلاد تجردآباد نمى‌نشيند و كون و فساد، از نواحى شهر ديجور مزاج، به قواطن مدائن عالم قدس و تجرد، راه نمى‌يابد و از جهت حصول تحول جوهرى در نفس، موانع وجودى و حجب ظلمانى و نورانى از بين مى‌روند و انسان، به اصل خود مى‌پيوندد و قيامت او قائم مى‌شود.

[2]برخى گمان نموده‌اند كه با اين قاعده نمى‌شود از براى انواع مادى، افراد مجرد نورى كه از حيث‌