مى‌ماند، در حالتى كه حركت بر همه موجودات حاكم است از جمله خاك و ترابى كه به زعم شما حافظ و محل بقاى مواد و اجزاى مركب سابق بدنى است كه زمانى متعلق نفس بوده است و حكم و قانون حركت قابل تخصيص نمى‌باشد [1].

ديگر آن كه اجزاى اصلى بدون آن كه به صورتهاى گوناگون ملتجى شوند به چه نحو با حفظ انغمار در ماده به آخرت منتقل مى‌شوند و به نفس، متصل مى‌گردند، در حالتى كه نسبت مجرد به تمام اجزا، نسبت متساوى است مگر آن كه تعلق تدبيرى نسبت به بدنى داشته باشد؟

علاوه بر اينها حركت اجزاى جداگانه، به تركيب كامل صالح جهت تعلق نفس، منتهى نمى‌شود و در روايت، اشاره به تحول جوهرى اجزاى بدن و تكامل تدريجى جهت اتصال به نفس، وجود ندارد، لذا نمى‌توان به آن از اين راه استدلال كرد.

تنبيه و تحقيق‌

اگر نفس، بعد از خلع جلباب بدن، به بدن خود سلطه داشته باشد بايد جامع اجزا جهت تعلق ثانوى و يا جهت اتصال بدن به نفس، نفس مفارق از بدن باشد، اگر جامع اجزا چه به نحو تدريج و چه به نحو دفعة نفس مفارقه باشد، بايد به مناسبت حصول سوانح در نفس منتقل به آخرت، عمل نفس صورت پيوندد و اگر

[1]گويا مرحوم آقا على مى‌خواهند با دليل نقلى به دليل عقلى تخصيص بزند آن هم خبر واحد و آن هم خبر و حديث ظاهر در مطلوب او نه نص. در ذيل اين خبر منسوب به معصوم (امام صادق عليه السّلام) تصريح شده است «فيجمع تراب كل قالب إلى قالب ينتقل بإذن اللّه القادر إلى حيث الروح، فتعود الصور بإذن المصوّر كهيئاتها و تلج الروح فيها». به اين معنا كه هنگام قيامت، اجزاى بدنى، جمع مى‌شود و به صورت بدن صالح از براى تعلق نفس در مى‌آيد و بعد از متصور شدن اجزاى قالب به صورت قالب اصلى ولوج روح متحقق مى‌شود، و اين، با حركت اجزاى بدنى و استكمال آن به طور تدريج، ثم انتقال آخر جهت اتصال به روح منافات دارد، روايت دلالت دارد كه وقتى اجزاى متفرقه از ناحيه حركت مكانى تجمّع پيدا نمود، بدن تام كامل عيار مى‌شود و يا به طور دفعه به صورت بدن كامل در مى‌آيد، كما احتمل هذا الوجه شارح الهداية الأثيرية صدر المتألهين- قدس سرّه- في بعض أقواله.