پيشگفتار

از فيلسوف متأله علامه محقق (به قول فلاسفه قديم عقل حادى عشر) صدر الدين محمد بن ابراهيم شيرازى (979- 1050 ه. ق) معروف به ملا صدرا و يا صدر المتألهين آثار بسيارى به‌جامانده كه هريك به حق از نفيس‌ترين و گرانبهاترين آثار فلسفى و علمى قرون اخير اسلامى است.

تبحر عميق و آگاهى وسيع ملا صدرا از مكاتب مختلف فلسفى و احاطه كم نظيرى كه بر مباحث حكمى دارد، به او مجال آن را داده كه ميان اين مشارب گوناگون مزجى و التقاطى نمايد و در عين حال، مكتب خاصى پديد آورد. ولى همين مزج و در هم آميختن شيوه‌هاى گوناگون فلسفى، كار شناسايى آثار او را دشوار ساخته است، به خصوص كه امتزاج مشاء و اشراق، عرفان و استدلال، ذوق و برهان كه حاكى از احاطه و تسلط او بر اين مباحث است، به نوبه خود موجب پيدايش مشربى خاص گشته و درك و فهمش، به ناچار احاطه كامل به هر دو حكمت را به نحو عميق و وسيعى لازم دارد.

او به حق بر مسند داورى ميان عرفان و برهان، حكمت و تصوف، ذوق و بحث، تفكر و تحقيق، توفيق بين اصول و قواعد شرع و نقل و بالأخره اشراق و مشاء نشسته و حكومتى به عدل و انصاف مى‌كند.

او متفكرى است مبتكر، انديشمندى است حكيم، عارفى است فيلسوف كه حتى در