كتاب كبرى در منطق‌

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم‌

بدان‌كه آدمى را قوّه‌اى است درّاكه كه منقّش گردد در وى صور اشياء چنانچه در آيينه، لكن در آيينه حاصل نمى‌شود مگر صور محسوسات و در قوّه مدركه انسانى حاصل شود صور محسوسات و معقولات.

و محسوس آن است كه به يكى از حواسّ پنجگانه كه آن باصره و سامعه و شامّه و ذائقه و لامسه است، مدرك شود.

و معقول آن است كه به يكى از اينها مدرك نشود.

فصل: [تصوّر و تصديق‌]

هر صورت كه در قوّه مدركه انسانى كه آنرا ذهن گويند حاصل شود يا تصوّر باشد يا تصديق، زيراكه آن صورت حاصله اگر صورت نسبت چيزى است به چيزى به ايجاب، چنانچه گويى «زيد كاتب است» يا به سلب، چنانچه گويى «زيد كاتب نيست» آن صورت حاصله را تصديق خوانند. و اگر آن صورت حاصله غير صورت نسبت مذكوره است آن را تصوّر خوانند. پس علم كه عبارت از ادراك است، منحصر شد در تصوّر و تصديق.

جامع المقدمات (جامعه