انّ:

در انّ هند المليحة الحسناء، بدانكه انّ امر است مؤكد بنون تأكيد ثقيله در اصل تاى بود، تاء كه حرف مضارع بود از اولش انداختيم و آخرش مجزوم نموديم ياء افتاد «ا» شد، بعد از آن مؤكد كرديم بنون تأكيد ثقيله انّ شد. فعل ماضيش وأى، مضارعش يأى مثل وقى يقى.

و هند منادى است كه حرف ندا از او حذف شده در اصل يا هند بود، و المليحة الحسناء صفت‌اند از براى هند، يعنى وعده بده‌اى هند، البتّة[1].

خصّم:

بفتح خاء و صاد صيغه مفرد مذكر غايب فعل ماضى است از باب افتعال، در اصل اختصم بود تاء از حروف مهموسه منخفضه است و صاد از حروف مستعليه مطبقه پس منافات بود ميانه ايشان، پس تاء را به صاد قلب كرديم اخصصم شد، اجتماع حرفين متجانسين شد، فتحه صاد اول را به ماقبل داديم كه خاء باشد و در ثانى ادغام كرديم اخصّم شد. به جهت متحرك بودن خاء مستغنى از همزه شديم، همزه افتاد خصّم شد.

لم ينته:

فعل مضارع است مجزوم به لم در اصل ينتهى بود، لم جازمه بر سرش داخل شد و آخرش را مجزوم نمود ياء را انداخت لم ينته شد.

در سوره علق: لئن لم ينته لنسفعا بالنّاصيّة ناصيّة كاذبة[2]. و اعلال لنسفعا مذكور شد. و بعضى لنسفعن با نون تأكيد خفيفه و لنسفعنّ بنون تأكيد ثقيله و لا نسفعن خوانده‌اند و در كتابت خط قرآن مجيد لنسفعا به الف‌

[2] سورة العلق: 15.

جامع المقدمات (جامعه