هريك از اين پنج باب دو حرف زايد است.

باب استفعال، استفعل يستفعل استفعالا چون استخرج‌[1] يستخرج استخراجا.

باب افعيلال، افعالّ يفعالّ افعيلالا چون احمارّ[2] يحمارّ احميرارا و در ماضى هريك از اين دو باب سه حرف زايد است.

فصل: [بناى فعل رباعى مجرّد]

فعل رباعى مجرّد را يك بناست چنانكه مذكور شد و مستقبل او نيز يكى است چون:

فعلل يفعلل فعللة و فعلالا چون دحرج يدحرج دحرجة و دحراجا و مزيد

[2] احمارّ در اصل حمر بود، فعل ثلاثى مجرد بود، ما خواستيم فعل ثلاثى مزيد فيه‌اش بنا كنيم، برديم به باب افعيلال قاعده باب افعيلال را بر وى جارى نموديم، قاعده باب افعيلال آن است كه: هر فعل ثلاثى مجرّدى را كه به آن باب مى‌برند همزه وصل مكسورى در اوّلش درآورند و فاء الفعلش را ساكن نمايند و الف ساكنى ميانه فاء الفعل و عين الفعلش درآورند و لام الفعل را مفتوح و مكرّر كنند، ما هم‌چنين كرديم حمر احمارر شد، اجتماع حرفين متحركين متجانسين، شرط ادغام موجود بود و «راء» اول را ساكن كرده در ثانى ادغام نموديم احمارّ شد، يعنى بسيار قرمز شده است يكمرد غايب در زمان گذشته، و باب افعلال و افعللال را با همين راهنمايى نيز مى‌شود ساخت.

جامع المقدمات (جامعه