شريفه است. اگر ممكن است در اين باره توضيح بفرماييد؟
ـ بله، براى درك بهتر موضوع، نخست متن آيه را مى خوانم: «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلاّ أُولُوا الْأَلْبابِ» در ترجمه اى از تفسير ابوالفتوح رازى، مى توان معناى آيه شريفه را چنين گفت: «اوست كه فرو فرستاد بر تو قرآن را، از اوست آيتهاى بى احتمال و اشتباه كه آنها اصل قرآن است و ديگرى محتمل و مشتبه؛ اما آنان كه در دلهاى ايشان است ميل از حق، پس پيروى مى كنند آن را كه متشابه است از او، براى جستن فتنه و براى جستن عدول از ظاهر و نداند معنى آن را مگر خداى، و آنان كه متمكن اند در دانش [كه ]مى گويند: ايمان آورديم هر يك و همه از نزد پروردگار ماست و پند نپذيرند، مگر خداوندان عقول».
نكته مهم در قرائت اين آيه، كه در نگرش به قرآن و فهم و تفسير آن و نيز شناخت مفهوم تأويل، تأثير اساسى دارد، اين است كه بسيارى از اهل سنت، پس از «اللّه » وقف مى كنند كه معناى آيه چنين مى شود كه تأويل آيات متشابه را فقط خداوند مى داند و بس، و راسخان در علم مى گويند ايمان آورديم همه اش از نزد پروردگار ماست. اما بعضى از اهل سنت و بسيارى از علماى شيعه بر آن اند كه «الرّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» جمله مستقل و استينافيه نيست؛ بلكه عطف بر «اللّه » است كه نهايتاً معناى آيه چنين مى شود كه هم خداوند معناى آيات متشابه را مى داند و هم راسخان در علم كه در رأس آنها رسول اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلامهستند.
* در مورد نظر اخير، چه كسانى از متقدمان علماى تشيع را مى توان مثال زد؟ ـ مثلاً ابو على طبرسى و ابوالفتوح رازى. به هر حال اينها بر اين باورند كه هم خداى منان و هم راسخان در علم، كه طبيعتاً پيامبر گرامى و ائمه اطهار در رأس آنها