كلمات قصار پيغمبر خاتم (ص)

ابوالفتوح اين اثر را در شرح شهاب الاخبار كه متن آن از قاضى محمد بن سلامة شافعى مصرى معروف به قاضى قُضاعى (درگذشت ۴۵۴ق) است، به زبان فارسى نوشت. نام كامل ماتن را اينگونه هم نوشته اند: قاضى ابى عبداللّه محمد بن سلامة بن جعفر بن على بن حكمون قُضاعى مغربى. اين ثبت نشانگر مغربى بودن او است. اين مرد از شيعه اسماعيليه و به عهد فاطميّين قاضى مصر بود. شرح زندگانى او در منابع فراوان آمده است. راجع به اصل كتاب هم گفتنى است كه شهاب الاخبار از آثار شناخته شده در فرهنگ اسلامى و مشهور نزد پژوهشگران مسلمان بوده است. براى نمونه جنيد شيرازى ذيل السيّد مجد الدين جعفر بن محمد به اين اثر پرداخته و گزارش مى دهد كه نزد مجدالّدين اين اثر را قرائت مى كرد. شعرى هم در وصف آن گفته است:
۰ ان الشهاب شهابٌ يستضاء به فى العلم و الحلم و الآداب و الحِكَم ۰
۰ سقى القضاعى غيث كلّما بقيت هذى المصابيح فى الأوراق والكَلِم [1] ۰
محمد قزوينى مصحح شدّ الازار در پاورقى آن، اطلاعات ديگرى آورده كه نشانگر اهميت كتاب شهاب الاخبار است:
كتاب الشهاب فى الحكم والآداب كتابى است بسيار مشهور محتوى بر هزار حديث از احاديث نبوى در حِكم و امثال و آداب تأليف قاضى ابوعبداللّه محمّد بن سلامة بن جعفر بن على بن حكمون مصرى قضاعى شافعى از قضاة مصر در عهد فاطميّين و متوفّى در سنه ۴۵۴ق، بسيارى از علماء از خاصّه و عامّه شروح عديده بر اين كتاب نگاشته اند از جمله شيخ ابوالفتوح رازى مؤلّف تفسير معروف و شرح او موسوم است بروح الاحباب و روح الالباب فى شرح الشهاب، و قضاعى مزبور را تأليف مهم ديگرى بوده راجع به خطط مصر موسوم بالمختار فى ذكر الخطط و الآثار كه يكى از مآخذ عمده ياقوت است در

[1] شدّ الازار فى حطّ الاوزار عن زوّار المزار، معين الدين ابوالقاسم جنيد شيرازى، به كوشش محمد قزوينى و عباس اقبال، تهران، چاپخانه مجلس، ۱۳۲۸، ص۱۷۵ـ۱۷۶.