فصل پنجم: ايمان

از مباحث جنجالى در ميان فرقه هاى كلامى و مطرح در كتابهاى مربوط به آن موضوع ايمان است. در هر دينى اين بحث بسيار مهمّ است كه دين به چه چيزى محقق مى شود؟ و ايمان آوردن به آن دين چگونه است؟
شيعه، ايمان را تصديق به يگانگى خدا و صفات و عدل و اعتراف به رسالت پيامبر مى داند و نيز تصديق آنچه از سوى خداوند آمده و بعضى تصديق ائمه اطهار را هم جزء ايمان دانسته اند.
اشاعره، ايمان را تصديق وجود خداوند و پيامبران و امرها و نهيهاى اسلام مى دانند، به اضافه اقرار زبانى.
معتزله، عمل به تكليف و وظيفه را ايمان مى دانند، و كسى كه تصديق به خداوند داشته باشد و گناهان كبيره انجام دهد، نه مؤمن است و نه كافر ؛ بلكه بين اين دو است.
ابوالفتوح رازى در ذيل آيه ۳۴ بقره: «أَبى وَاسْتَكْبَرَ وَكانَ مِنَ الْكافِرِينَ» مى نويسد: مذهب ما آن است كه بين ايمان و كفر فاصله نيست؛ بلكه شخص يا مؤمن است يا كافر، و يا مستحق ثواب ابد است يا مستحق عقاب ابد، و جمع بين استحقاقين محال است و احباط نزد ما باطل است. [1]
همچنين در جايى ديگر مى نويسد: رواياتى كه معتزله آورده اند، يا مردود است، يا سندشان اشكال دارد، يا خبر واحد است، يا بعضى از آنها تأويل مى شود. [2]
امّا خود شيعه در تعريف ايمان دو دسته شده اند: بعضى اقرار به زبان و باور داشتن

[1] روض الجنان، ج ۱، ص ۲۱۳.

[2] همان، ص ۱۰۳.