زبان تازى است؛ ولى در شاهنامه و چهار مقاله عروضى مطابقت صفت و موصوف ديده شده. در تفسير شيخ اين قاعده كليت ندارد و شيخ، گاه به مطابقت صفت و موصوف و گاه به عدم مطابقت مى پردازد.
۴. تكرار معدود و تكرار اجزاى عدد، كه در كتب همزمان شيخ ديده نشده: «بيست و سه هزار گز بود و سيصد و سى و سه گز و ثلثى از گزى» كه تكرار معدود دارد براى تكرار عدد: «ششصد هزار و بيست هزار» (تحقيق در تفسير ابوالفتوح، ج ۱، ص ۱۵۴) [چاپ اوّل].
۵. استعمال صيغه هاى انشايى جمع به طريق خاص «كردمانى» در جايى كه معمولاً «مى كرديم» و يا «كرديمى» در زمان ماضى ناقص يا ماضى شرطى بايد آورده شود، در تفسير شيخ زياد ديده مى شود. آوردن فعل هاى شرطى و ترديدى و مطيعى و استمرارى با ياى مجهول و استعمال جمع متكلم در افعال ترديدى يا شرطى مزبور به صيغه خاص خود در قرن چهارم يا در قرن پنجم به تقليد قديم معمول بوده و در كتب متصوفه و نيز در اسكندرنامه و بلعمى نمونه هايى از اين هيئت آمده چون: «كردمانى» و «ديدمانى» و «مردمانى»، و اما در تفسير شيخ نيز به همين هيئتِ «بودمانى» و «خواستمانى» و «آوردمانى» و «برسيدمانى» و نظاير اينها افعال زيادى به كار رفته كه با دقت در آنها مى توان قاعده و طرز ساختن هيئت افعال مزبور را به دست داد.
استعمال دو صيغه «كردمانى» و «كردى تان»، كه صيغه بسيار كهنه درى است، به جاى صيغه جمع متكلم و مخاطب. شيخ همين صيغه «كردتانى» را به هيئت «كردى تان» آورده؛ يعنى ياى استمرارى را در آخر فعل «كرد» اضافه كرده و بعد «تان» را به آن ملحق ساخته است.
قاعده: با كمى دقت مسلم مى شود كه دو هيئت «مانى» و «تانى» در دو مورد،