مالا بأس به حذراً ممّا به البأس»؛ گفت: بنده به حقيقت تقوا نرسد تا آنچه با آن باكى نبود، رها كند ترس آن را كه به آن باكى بود. و بهترين خصال تقوا آن است كه زاد سفر قيامت است: «وتزوّدوا فانّ خير الزاد التقوى». قال الشاعر:
{۰ المرء ان يعطي مناهويابى اللّه الاّ ما ارادا ۰}
{۰ يقول المرء فائدتي وماليوتقوى اللّه افضل ما استفادا ۰}
اين دو سه نمونه، كه براى نمودن شيوه بحث لغوى تفسير شيخ نقل شده، نشان مى دهد كه وى با احاطه كاملى كه بر احاديث و اخبار و نيز به خود قرآن دارد، به خوبى از عهده اين كار برآمده؛ آنچه مى داند و يا از تفاسير ديگر و حتّى از كتابهاى آسمانى ديگر به ياد دارد، در تأييد نظر خويش و محض فائدت بيشتر نقل و يادداشت مى كند و حق اين است بگوييم كه به قدر لازم و كافى اين بحث را دنبال كرده و حقّ آن را اداء نموده است؛ چه در اين كار نكته ها فرو نمى گذارد و همه را ذكر مى نمايد. با اين همه بايد اين نكته را بگوييم كه در اين بحث نظم و ترتيبى ديده نمى شود و اين هم از آن جهت است كه تفسير شيخ جنبه خطابى و وعظ دارد، كه هر چه به يادش آمده، بدون رعايت نظم لازم، آن را يادداشت كرده است.

۷. استعمال پاره اى ادوات و جملات عربى

يكى ديگر از خصوصيّات نثر تفسير شيخ، استعمال پاره اى ادوات و جملات عربى است كه در ميان عبارات فارسى به كار رفته و شيوه استعمال آنها طورى است كه بايد گفت، كلمات و ادوات و حروف مزبور، در زمان شيخ، در زبان پارسى رايج و