وجود دارد و اما مانع مفقود نيست و مانع همان طورى كه عرض شد واقع شدن ارض موقوفه بين ساختمان است و با پيدايش مانع از كشت و زرع دو طريق استفاده براى اين زمين ايجاد شده. (1) افرادى هستند كه زمين را بطور مزارعه از متولى بگيرند و در آن مركبات كشت نمايند بطور نصف يا ثلث و يا ربع بهمان مرسوم آنجا كه اين گونه افراد قليل هستند. (2) زمين را متولى شرعى براى ساختمان اجاره دهد نظر مبارك را مرقوم فرمائيد.

ج‌

- در فرض سؤال اگر خود واقف در وقف مقيد به زراعت نكرده باشد و يا در صورت تقييد استفاده زراعتى ممكن نباشد در صورتى كه متولى شرعى صلاح بداند جايز است براى ساختمان اجاره دهد و همه ساله مال الاجاره آن را دريافت نموده و به مصرف وقف برساند و ليكن لازم است با تهيه مدارك معتبره و شهود زياد باشد كه موقوفه تضييع نشود.

س 1077

- زمينى است در حدود هزار و پانصد متر كه وقف بر امام زاده مشهور به شاه زاده قاسم است و كشت و زرع مى‌شود و عوائدش صرف آن مى‌گردد و اهالى ده از جهت دفن مردگان خود در فشار هستند و جاى ديگرى كه متصل بده باشد ندارند و شخصى حاضر است بيش از مقدار مزبور زمين بدهد و از جهت مرغوبيت بهتر از زمين امام زاده است آيا تبديل اين زمين موقوفه به زمين ديگر كه وقف شود براى دفن اموات مسلمين جايز است يا نه.

ج‌

- در فرض سؤال تبديل وقف جايز نيست ولى جايز است شخص مذكور زمين امام زاده را يك صد ساله اجاره كند براى دفن اموات و آن زمين خودش را عوض مال الاجاره به امام‌زاده رد كند كه مال امام زاده باشد و منافعش مصرف امام زاده بشود و در اين كار مجازند.

س 1087

- اگر انتفاع از تمام مورد وقف يا پاره‌اى از آن بر حسب وقف‌نامه ميسر نباشد مثلا در وقفنامه ذكر شده كه از راه زراعت بهره بردارى شود