خميدگى بلند شود تا بحدّ ركوع برسد كه قيام متّصل بركوع زياد نشود. و اگر در سجده اوّل يادش آمد، سجده را رها كرده و برگردد ركوع نمايد و پس از اتمام نماز و سجده سهو نماز را اعاده نمايد.

خواهشمند است بيان فرمائيد كه اين تفصيل را در توضيح المسائل، فراموش نموده‌اند و يا مطلقا بايد برخيزد و راست بايستد، و ركوع نمايد؟.

ج‌

- اگر كسى از ابتداء، ركوع را فراموش كند و بقصد سجده، خم شود و پيش از سجده يادش بيايد برگردد بحال قيام، و ركوع را به جا آورد ظاهرا مسأله‌اى كه در توضيح المسائل ذكر شده راجع باين فرض است و هم چنين است حكم، اگر بقصد ركوع خم شود و پيش از رسيدن بحدّ ركوع فراموش كند و امّا اگر بعد از رسيدن بحدّ ركوع، فراموش كرد بنظر حقير ركوع انجام شده است ولى احتياط به اعاده نماز، ترك نشود و تفصيلى كه ذكر شده صحيح نيست زيرا يا وظيفه ركوعى، انجام شده و برگشت بركوع موجب زياد شدن ركن است و يا وظيفه ركوعى انجام نشده بايد برگردد و بايستد و آن قيام، قيام متّصل بركوع نبوده كه موجب زيادتى ركن شود و بطور كلى زياد شدن قيام متّصل بركوع بدون زياد شدن ركوع، متصوّر نيست.

س 183

- اگر نمازگزار، سوره را تمام نكرده سهوا به ركوع رفت آيا نمازش باطل است؟- كما اين كه بعضى از مسأله گوها گفته‌اند و علّت بطلان را هم ترك قيام متّصل بركوع دانسته‌اند- يا نه؟.

ج‌

- اگر فراموش كرد كه سوره را تمام كند و سهوا براى ركوع خم شد و پس از رسيدن بحدّ ركوع ملتفت گرديد كه در اتمام سوره، سهو كرده نمازش باطل نيست و احتياطا دو سجده سهو براى آن مقدار كه از سوره فراموش كرده بخواند و در فرض مسأله، قيام متّصل به ركوع، بعمل آمده است.

سجده‌

س 184

- شخصى در حال قيام، متذكّر مى‌شود كه يك سجده ركعت پيش را فراموش كرده، برنمى‌گردد به جا بياورد ولى بعد از نماز فورا آن سجده را با دو سجده سهو مى‌خواند نمازش چگونه است؟.

ج‌

- باطل است بايد اعاده نمايد.