نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 112
منتهى با
توجه به بعضى از آيات قرآن، آن را مشروط به اين دانستهاند كه جمعيت دشمن حد اكثر
دو برابر مسلمانان بوده باشد كه بحث آن به خواست خداوند در همين سوره ذيل آيه 65 و
66 خواهد آمد.
***
به همين
جهت در آيه بعد مجازات دردناك فرار كنندگان از ميدان جهاد را با ذكر استثناهاى آن
شرح مىدهد و مىفرمايد:" كسانى كه به هنگام مبارزه با دشمن پشت به آنها
كنند- مگر در صورتى كه هدف كناره گيرى از ميدان براى انتخاب يك روش جنگى بوده باشد
و يا بقصد پيوستن به گروهى از مسلمانان و حمله مجدد- چنين كسى گرفتار غضب پروردگار
خواهد شد" (وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ
إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ
بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ).
همانگونه كه
مشاهده مىكنيم در اين آيه دو صورت از مسئله فرار، استثناء شده كه در ظاهر شكل
فرار دارد اما در باطن شكل مبارزه و جهاد.
نخست صورتى
است كه از آن تعبير به" مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ"
شده" متحرف" از ماده" تحرف" به معناى كناره گيرى از وسط به
اطراف و كنارههاست، و منظور از اين جمله اين است كه جنگجويان به عنوان يك تاكتيك
جنگى از برابر دشمن بگريزند و به كنارى بروند كه او را به دنبال خود بكشانند و
ناگهان ضربه غافلگيرانه را بر پيكر او وارد سازند و يا به صورت جنگ و گريز دشمن
را خسته كنند كه جنگ گاهى حمله و گاهى عقبنشينى به عنوان حمله مجدد است و به قول
عربها" الحرب كر و فر" شكل دوم آن است كه جنگجويى خود را در ميدان تنها
بيند و براى پيوستن به گروه جنگجويان عقبنشينى كند و پس از پيوستن به آنها حمله
را آغاز نمايد.
بهر حال
دستور تحريم فرار از ميدان نبايد به شكل خشكى تفسير شود
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 112