شد، و به هر حال مسلمانان واقعى موظفند روح تسليم در برابر حق را در خود پرورش دهند.

در آيه فوق نشانه‌هاى ايمان واقعى و راسخ در سه مرحله بيان شده است:

1- در تمامى موارد اختلاف خواه بزرگ باشد يا كوچك، به قضاوت و داورى پيامبر ص كه از حكم الهى سرچشمه مى‌گيرد مراجعه كنند، نه به طاغوت و داوران باطل.

2- هيچگاه در برابر قضاوتها و فرمانهاى پيامبر ص كه همان فرمان خدا است حتى در دل خود احساس ناراحتى نكنند، و به داورى‌ها و احكام او بدبين نباشند.

3- در مقام عمل نيز آن را دقيقا اجرا كنند و به طور كامل تسليم حق باشند.

روشن است قبول يك مكتب و فرمانهاى آن در مواردى كه به سود انسان تمام مى‌شود دليل بر ايمان به آن مكتب نيست بلكه آنجا كه ظاهرا به زيان انسان است اما در واقع مطابق با حق و عدالت است اگر پذيرفته شود، نشانه ايمان است.

در حديثى كه از امام صادق ع در كتاب كافى در تفسير اين آيه نقل شده چنين مى‌خوانيم:" اگر جمعيتى خدا را بپرستند، نماز را بپا دارند، زكات را بپردازند، روزه ماه رمضان و حج را بجا آورند، ولى نسبت به كارهايى كه پيامبر ص انجام داده با سوء ظن بنگرند و يا بگويند: اگر او فلان كار را انجام نداده بود بهتر بود، آنها در حقيقت مؤمنان واقعى نيستند" سپس آيه فوق را امام ع تلاوت فرمود، بعد فرمود:" بر شما باد كه در مقابل خدا و حق هميشه تسليم باشيد".

از آيه فوق در ضمن دو مطلب مهم استفاده مى‌شود:

1- آيه يكى از دلائل معصوم بودن پيامبر ص است زيرا دستور به تسليم مطلق از نظر گفتار و كردار در برابر همه فرمانهاى پيامبر ص و حتى تسليم قلبى در برابر او، نشانه روشنى بر اين است كه او در احكام و فرمانها و داوريهايش نه اشتباه مى‌كند و نه عمدا چيزى بر خلاف حق مى‌گويد، معصوم از خطاست و هم‌