گرديد [1] (البته از نهج البلاغه (خطبه قاصعه) و بعضى از روايات بخوبى استفاده مى- شود كه فريضه حج از زمان آدم ع تشريع شده بود، ولى رسميت يافتن آن بيشتر مربوط به زمان ابراهيم ع است).

حج بر هر انسانى كه توانايى داشته باشد در عمر فقط يك بار واجب مى‌شود و از آيه فوق نيز بيش از اين استفاده نمى‌گردد زيرا حكم مطلق است و با يك بار انجام دادن امتثال حاصل مى‌شود.

تنها شرطى كه در آيه براى وجوب حج ذكر شده مسئله استطاعت است كه با تعبير" مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا" (كسى كه توانايى راه پيمايى بسوى خانه كعبه داشته باشد) بيان شده.

البته در روايات اسلامى و كتب فقهى، استطاعت، به معنى" داشتن زاد و توشه، و مركب، و توانايى جسمى، و باز بودن راه، و توانايى بر اداره زندگى به- هنگام بازگشت از حج" تفسير شده است، ولى در حقيقت همه اينها در آيه فوق مندرج است، زيرا استطاعت در اصل به معنى توانايى است كه شامل تمام اين امور مى‌شود.

ضمنا از آيه فوق استفاده مى‌شود كه اين قانون مانند ساير قوانين اسلامى اختصاص به مسلمانان ندارد بلكه همه موظفند آن را انجام بدهند و با قاعده معروف" الكفار مكلفون بالفروع كما انهم مكلفون بالاصول" (كافران همانطور كه به اصول دين موظفند به انجام فروع نيز مكلف مى‌باشند) آيه فوق و مانند آن تاييد مى‌شود، گرچه شرط صحيح بودن اين گونه اعمال و عبادات اين است كه نخست اسلام را بپذيرند و سپس آنها را انجام بدهند ولى بايد توجه داشت كه عدم قبول‌

[1]- از بعضى روايات استفاده مى‌شود كه اين فريضه در اسلام نخستين بار در سال دهم هجرى تشريع گرديد و در همان سال بود كه پيامبر (ص) به جمعى دستور داد در همه جا اين فرمان را به گوش مردم برسانند و آنها را آماده زيارت خانه خدا كنند اگر چه مراسم عمره را پيغمبر اكرم (ص) و جمعى از مسلمانان قبل از آن هم انجام دادند.