منظور از افزودن ضلالت و گمراهى ظالمان و ستمگران، همان سلب توفيق الهى از آنها است كه سبب بدبختى آنها مى‌شود، و يا مجازاتى است كه آنها به خاطر ظلمشان دريافت مى‌دارند كه خدا نور ايمان را از آنها مى‌گيرد، و تاريكى كفر را جانشين آن مى‌سازد.

و يا اين خاصيت اعمال آنهاست كه به خدا نسبت داده مى‌شود، زيرا هر موجودى هر تاثيرى دارد به فرمان او است (دقت كنيد).

هر چه باشد هيچ منافاتى با حكمت خداوند در مورد مساله ايمان و كفر و هدايت و ضلالت ندارد، و سبب سلب اختيار نيز نمى‌شود.

[1] ضمير در" اضلوا" به رؤسا و رهبران ثروتمند اين گروه باز مى‌گردد، به قرينه آيه قبل كه مى‌گويد: وَ قالُوا لا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ‌ گفتند بتهاى خود را رها نكنيد" ولى بعضى از مفسران احتمال داده‌اند كه ضمير به" بتها" باز مى‌گردد، چرا كه آنها مايه گمراهى بودند (و شبيه آن در آيه 36 ابراهيم نيز آمده است اما نه به صورت ضمير جمع مذكر بلكه به صورت ضمير جمع مؤنث) ولى اين احتمال در آيه مورد بحث بسيار بعيد به نظر مى‌رسد.