مگر نگفتيم: همانگونه كه باران زمين‌هاى مرده را زنده مى‌كند حشر و نشر شما به همين سادگى است؟! (كَذلِكَ النُّشُورُ" (فاطر- 9).

مگر نگفتيم: مساله احياى مردگان براى خدا بسيار آسان است؟!" وَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ" (تغابن- 7).

مگر نگفتيم: آيا آفرينش نخستين براى ما مشكل بود كه در رستاخيز ترديد مى‌كنيد؟" أَ فَعَيِينا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ‌" (سوره ق آيه 15).

خلاصه از طرق مختلف حقيقت براى شما بازگو شد، افسوس كه گوش شنوا نداشتيد!.

نكته: كيفرهاى جسمانى و روحانى‌

مى‌دانيم طبق صريح قرآن مجيد معاد هم جنبه جسمانى دارد و هم روحانى، و طبيعى است كه مجازاتها و پاداشها نيز بايد داراى هر دو جنبه باشد، لذا در آيات قرآن و روايات اسلامى به هر دو قسمت اشاره شده است، منتها از آنجا كه توجه توده مردم به جنبه‌هاى جسمانى بيشتر است شرح و توضيح بيشترى در مورد مجازاتها و پاداشهاى جسمانى ديده مى‌شود، ولى اشارات به پاداش و كيفر معنوى نيز كم نيست.

نمونه اين مطلب را در آيات فوق ديديم كه ضمن برشمردن چند قسمت از كيفرهاى دردناك جسمانى اشاره‌اى كوتاه و پر معنى به كيفر روحانى سركشان مستكبر نيز شده است.

در آيات ديگر قرآن نيز اشاره به پاداشهاى روحانى ديده مى‌شود: در يك جا مى‌فرمايد: وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ:" خشنودى و رضايتمندى خداوند از