رشد و تكامل جنين در شكم مادر، و نمو پيشرفت دانه‌هاى گياهان در دل زمين، و حركت كرات مختلف منظومه شمسى در مدار خود، و مانند آن، نمونه‌هاى مختلفى از هدايت تكوينى هستند، اين نوع هدايت مخصوص خدا است و وسيله آن عوامل و اسباب طبيعى و ما وراء طبيعى است. قرآن مجيد مى‌گويد:

" رَبُّنَا الَّذِي أَعْطى‌ كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‌" (خدايى كه آفرينش ويژه هر موجودى را به او بخشيد، و سپس او را هدايت و رهبرى كرد) [1]

ب) هدايت تشريعى-

منظور از اين هدايت راهنمايى افراد از طريق تعليم و تربيت، و قوانين مفيد و حكومت عادلانه و پند و اندرز و موعظه است. اين نوع هدايت بوسيله پيامبران و امامان و افراد صالح و مربيان دلسوز انجام مى‌شود و در قرآن به آن كرارا اشاره شده است. قرآن مجيد مى‌گويد:

" ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ‌" (اين كتاب بزرگ ترديدى در آن نيست و وسيله هدايت پرهيزكاران است) [2]

ج) هدايت به معنى فراهم ساختن وسيله-

اين نوع هدايت كه گاهى از آن به عنوان" توفيق" ياد مى‌شود عبارت از اين است كه وسائل لازم را در اختيار افراد بگذارند تا با ميل و اراده خود از آن براى پيشرفت استفاده كنند، مثلا ساختن مدرسه، مسجد، كانونهاى تربيتى، تهيه برنامه‌ها و كتابهاى لازم و تربيت مبلغان و معلمان شايسته، همه داخل در اين قسم از هدايت هستند و در حقيقت اين قسم از هدايت برزخى است بين هدايت تكوينى و تشريعى. قرآن مى‌گويد:

" وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا" (و كسانى كه در راه ما مجاهده كنند آنها را به راههاى خود هدايت مى‌كنيم). [3]

د) هدايت به سوى نعمتها و پاداش‌ها

- منظور از اين هدايت بهره‌مند

[1] سوره طه، آيه 50.

[2] سوره بقره، آيه 2.

[3] سوره عنكبوت، آيه 69.