عِبادِ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ‌) [1] آرى تقوى كه همان خويشتن‌دارى در برابر گناه، و احساس مسئوليت و تعهد در پيشگاه حق است نخستين برنامه بندگان مؤمن خدا مى‌باشد، تقوى سپرى است در مقابل آتش و عاملى است بازدارنده در برابر انحراف، تقوى سرمايه بزرگ بازار قيامت، و معيار شخصيت و كرامت انسان در پيشگاه پروردگار است.

در دومين دستور به مساله" احسان و نيكوكارى" در اين دنيا كه دار عمل است پرداخته، و از طريق بيان نتيجه احسان، مردم را به آن تشويق و تحريص مى‌كند و مى‌فرمايد:" براى كسانى كه در اين دنيا نيكى كرده‌اند حسنه و پاداش نيكوى بزرگى است" (لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةٌ) [2] آرى نيكوكارى به طور مطلق در اين دنيا در گفتار، در عمل، در طرز انديشه و تفكر نسبت به دوستان، و نسبت به بيگانگان، نتيجه‌اش برخوردارى از پاداش عظيم در هر دو جهان است كه نيكى جز نتيجه نيك نخواهد داشت.

در حقيقت تقوى يك عامل بازدارنده است، و احسان يك عامل حركت آفرين كه مجموعا" ترك گناه" و" انجام فرائض و مستحبات" را شامل مى‌شود.

سومين دستور تشويق به" هجرت" از مراكز شرك و كفر و آلوده به گناه است مى‌گويد:" زمين خداوند وسيع است" (وَ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ).

كه در حقيقت پاسخى است به بهانه‌جويان سست اراده‌اى كه مى‌گفتند

[1] بديهى است خطاب يا" عبادى" از ناحيه خداوند است، و اگر به پيامبر (ص) مى‌گويد:" اين سخن را بگو" منظور اين است كه از سوى من به آنها خطاب كن.

[2] غالب مفسران" فِي هذِهِ الدُّنْيا" را متعلق به" احسنوا" دانسته‌اند، و بنا بر اين" حسنه" مطلق خواهد بود، و هر گونه پاداش نيك در اين جهان و جهان ديگر را شامل مى‌شود، و با توجه به اينكه" تنوين" در اينگونه موارد دليل بر" تفخيم و عظمت" است بزرگى اين پاداش مشخص مى‌شود.