نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 16 صفحه : 433
مىپويند، چرا كه گروهى از بندگان خدا هم در مشكلات به ياد او هستند و هم در
نعمتها، هرگز تغييرات زندگى آنها را از ياد حق غافل نمىكند.
تكيه روى منيبين اليه با توجه به مفهومى كه براى" انابه" سابقا ذكر
كرديم كه" انابه" از ماده" نوب" به معنى بازگشت مكرر به چيزى
است اشاره لطيفى به اين معنى مىباشد كه پايه و اساس در فطرت انسان توحيد و خدا
پرستى است و شرك امر عارضى است كه وقتى از آن قطع اميد مىكند خواه ناخواه به سوى
ايمان و توحيد بازمىگردد.
جالب اينكه" رحمت" در آيه فوق از ناحيه خدا شمرده شده اما"
ضر" و ناراحتى اسناد به او داده نشده است، زيرا بسيارى از گرفتاريها و مشكلات
ما نتيجه اعمال و گناهان خود ما است، اما رحمتها همه به خدا باز مىگردد، خواه به
طور مستقيم يا غير مستقيم.
كلمه" ربهم" كه دو بار در آيه ذكر شده تاكيدى است بر اينكه انسان
ربوبيت و تدبير الهى را بر وجود خويش احساس مىكند اگر تعليمات غلط او را به سوى
شرك سوق ندهد.
ذكر اين نكته نيز لازم است كه ضمير در" منه" به خدا بازمىگردد و
تاكيدى است بر اين حقيقت كه تمام نعمتها از ناحيه او است، بسيارى از مفسران مانند
نويسندگان الميزان و تبيان و ابو الفتوح رازى همين معنى را اختيار كردهاند هر چند
بعضى ديگر مانند فخر رازى اين ضمير را به" ضر" بازگردانده و آيه را چنين
معنى كردهاند:" هنگامى كه خداوند رحمتى بعد از مضرت و ناراحتى به آنها مىرساند
گروهى مشرك مىشوند" (بنا بر اين" من" در اينجا به معنى بدليت
است).
ولى روشن است كه تفسير اول با ظاهر آيه سازگارتر مىباشد.
***
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 16 صفحه : 433