را مى‌دانند، بلكه مى‌گويد" به زودى خواهند دانست" اين اطلاق كلام براى آن است كه مفهومش هر چه وسيعتر باشد و ذهن شنونده در هيچ حدى محدود نگردد، نتيجه اعمال، عذاب الهى، رسوايى در دو جهان و هر گونه بدبختى ديگر.

نكته: شدائد زمينه ساز شكوفايى فطرت است‌

به خواست خداوند در ذيل آيه 30 سوره روم پيرامون فطرى بودن اصل توحيد و خداشناسى مشروحا سخن خواهيم گفت آنچه در اينجا ذكر آن لازم است اين است كه قرآن مجيد در آيات فراوانى از مشكلات و سختيها به عنوان يك وسيله ظهور و بروز اين فطرت انسانى سخن مى‌گويد:

در يك جا مى‌گويد: وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْئَرُونَ ثُمَّ إِذا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ‌:" آنچه از نعمتها داريد از خدا است، و چون بلائى به شما رسد به درگاه او فرياد مى‌كشيد اما هنگامى كه بلا را از شما بر طرف مى‌كند باز گروهى از شما مشرك مى‌شوند"! (نحل- 53- 54).

در سوره يونس همين معنى به صورت ديگرى مطرح شده: وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى‌ ضر مسه:" هنگامى كه رنج و بلائى به انسان رسد در همان لحظه ما را مى‌خواند خفته، يا نشسته يا ايستاده، اما هنگامى كه رنج او را بر طرف ساختيم آن چنان در غفلت فرو مى‌رود كه گويى هرگز ما را براى حل مشكلش نخوانده است"! (يونس- 12).

در سوره روم آيه 33، و سوره زمر آيه 49، و در سوره اسراء آيه 67- 69 نيز همين مطلب با عبارات ديگر و اشارات پر معنى آمده است.