تفسير: مايوسان از رحمت خدا

اين آيات هم چنان بحث معاد را تعقيب مى‌كند و به صورت جمله‌هاى معترضه‌اى است در وسط داستان ابراهيم ع.

اين نخستين بار نيست كه با چنين طرز بحثى روبرو مى‌شويم، روش قرآن اين است كه وقتى بيان داستانى به مرحله حساس مى‌رسد براى نتيجه‌گيرى بيشتر موقتا دنباله آن را رها كرده و به نتيجه‌گيريهاى لازم مى‌پردازد.

به هر حال در نخستين آيه مورد بحث مردم را به" سير آفاقى" در مساله معاد دعوت مى‌كند در حالى كه آيه قبل، بيشتر جنبه" سير انفسى" داشت.

مى‌فرمايد:" بگو برويد و در روى زمين سير كنيد، انواع موجودات زنده را ببينيد اقوام و جمعيتهاى گوناگون را با ويژگيهايشان ملاحظه كنيد و بنگريد خداوند آفرينش نخستين آنها را چگونه ايجاد كرده است"؟ (قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ‌).

" سپس همان خداوندى كه قدرت بر ايجاد اين همه موجودات رنگارنگ و اقوام مختلف دارد، نشاة آخرت را ايجاد مى‌كند" (ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ).

چرا كه او با خلقت نخستين، قدرتش را بر همگان ثابت كرده است، آرى" خداوند بر هر چيزى قادر و توانا است" (إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ) هم اين آيه و هم آيه قبل از آن، امكان معاد را از طريق وسعت قدرت خداوند اثبات مى‌كند، با اين تفاوت كه اولى پيرامون خلقت نخستين در باره خود انسان و آنچه اطراف او است سخن مى‌گويد و آيه دوم دستور به مطالعه حالات اقوام و موجودات ديگر مى‌دهد تا حيات نخستين را در چهره‌هاى مختلف و در شرائط