كند و جز خير از او ديده نشود شهادتش پذيرفته خواهد شد" [1] احاديث متعدد ديگرى نيز در اين باب در همين موضوع آمده، تنها يك حديث مخالف دارد كه آن نيز قابل حمل بر تقيه است.

ذكر اين نكته نيز لازم است كه كلمه" ابدا" در جمله" لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً" دليل بر عموميت حكم است، و مى‌دانيم هر عموم قابل استثناء مى‌باشد (مخصوصا استثناى متصل) بنا بر اين تصور اينكه تعبير" ابدا" مانع از تاثير توبه خواهد بود اشتباه محض است.

نكته‌ها:

1- معنى" رمى" در آيه چيست؟

" رمى" در اصل به معنى انداختن تير يا سنگ و مانند آن است، و طبيعى است كه در بسيارى از موارد آسيبهايى مى‌رساند، سپس اين كلمه به عنوان كنايه در متهم ساختن افراد و دشنام دادن و نسبتهاى ناروا به كار رفته است، چرا كه گويى اين سخنان همچون تيرى بر پيكر طرف مى‌نشيند و او را مجروح مى‌سازد.

شايد به همين دليل است كه در آيات مورد بحث، و همچنين آيات آينده، اين كلمه به صورت مطلق به كار رفته است، مثلا نفرموده است و الذين يرمون المحصنات بالزنا (كسانى كه زنان پاكدامن را به زنا متهم مى‌كنند) زيرا در مفهوم" يرمون" مخصوصا با توجه به قرائن كلاميه، كلمه زنا افتاده است، ضمنا عدم تصريح به آن، آنهم در جايى كه سخن از زنان پاكدامن در ميان است يك نوع احترام و ادب و عفت در سخن محسوب مى‌شود.

[1] وسائل الشيعه ج 18 كتاب الشهادات باب 36 صفحه 282.